[Registratur’s sign on the left
margin in a hand of the 20th
century:] 1438 juillet 30Date: 30.7.1438
30 juillet 1438
JhesusPerson: Centered
Noverint universi presentes et futuri quod
anno currente millesimo
iiiic xxxviii die trigesima mensis juliiDate of origin: 30.7.1438 coram venerabili fratre
Uldrico de
TorrentePerson: ordinis PredicatorumOrganisation: 1, in sacra pagina magistro,
hereticorumTerm:
inquisitoreTerm: , comparuit spontaneus et se presentavit absque eo quod de
heresieTerm: esset infamatus nec abinde esset citatus vel
monitusTerm: , et eciam
in presencia mei jurati infrascripti,
AymonetusPerson: filius quondam
Jaqueti Maugetaz alias dicti CossandeirPerson: , habitatoris de
EspessesPlace: , jam
pridem sententiati de heresi et eciam per curiam secularem ignibus concremati.
Qui
AymonetusPerson: a–existens etatis fere XXti annorum vel circaAge: 20 years Addition on the left
margin by insertion mark–a cum magnis lacrimis et replicatis singultibus
atque suspiriis humiliter et devote petiit a prefato domino inquisitore,
quatenus eum vellet
absolvereTerm: a multis gravibus et enormibus
peccatis que ipse commiserat in
sectaTerm: b hereticorum unacum
eius patre quondam.
Que peccata in modum qui sequitur, judicialiter
coram me jurato infrascripto confessus est, videlicet quod sunt
jam quinque
anniDate: 1433 quod eius pater
2 eum volebat facere ire ad quoddam pratum, ut
ibi ipse negaret Deum. Sed ipse illuc accedere noluit, sed stetit
tota die cum quibusdam pueris custodientibus equos et, veniente
vespere, venit domum, quem pater verberavit atrociter eo quod non venerat
ad pratum.
Tandem
una nocteDuration: night pater eius fecit eum venire secum.
Cum fuerit in itinere prope
EspessesPlace: , pater suus ascendit super unum
parvum
bovemTerm: nigrum vel super pullum
equiTerm: nigrum – non bene sciret
discernere quod esset –, et pater ipsius fecit eum ascendere retro se super
dictum animal, et inceperunt ire, et ibant ita fortiter et impetuose
quod erat unum mirabile ; sed vere nesciret dicere locum ad quem iverunt, nisi quod dicebant illi qui ibi aderant quod erant prope
BasileamPlace: .
Et ibi reperierunt multas gentes, et putat quod erant plus quam
centum tam mares quam mulieres. Et ibi venit quidam homo niger
qui erat
dyabolusTerm: et ipsi
AymonetoPerson: dixit quod oportebat quod ipse negaret
Deum et quod caperet ipsum in Deum suum ; quod et fecit.
c–Fecit eciam ei negare totam Trinitatem et sanctum baptismum et quidquit ex eo erat.Addition on the left
margin by insertion mark–c Postea
convertit se in modum unius magni candelabri nigri habentis unum
foramen retro, et postea se convertit in speciem cati nigri, et omnes
qui ibi erant, venerunt ad osculandum eidem in culo ; et ipse eciam
fecit sicut ceteri. Et
dyabolusTerm: ei dedit
quinque solidosCurrency: 5 , sed non
recordatur quid devenerint. Et postea hiis omnibus factis ibi
comederunt et biberunt, et pater eius ei apportavit panem
et unum frustum carnium supra, sed nescit que carnes essent.
Et ipse loquens signavit
[se]Omission, restored by analogyd et statim cecidit bene longe, et nesciebat ubi erat, in quodam prato. Sed statim affuit quidam
queCorrected from: quie venit
eum quesitum, et reduxit eum ad locum in quo prius erat. Et
dixit dictus
AymonetusPerson: quod in dicta
societateTerm: erant plures candele que
habebant lumen sive flammam, gallice
blovazTerm: Language change: French, et facta dicta
adorationeTerm:
omnes dicte gentes tam mares quam mulieres inceperunt commisceri adinvicem
et cohire unum cum alio
f–sicut canesAddition above the line–f.
Interrogatus qualiter se ponunt mulieres, dixit et
ostendit quod ponebant manus ad terram et homines ponebant se desuper
a parte posteriori.
Interrogatus si ipse ita fecerit, dixit quod sic, cum quadam
muliere quam non cognoscit.
Interrogatus quid eis dyabolusTerm: precipiebat
de corpore ChristiTerm: , dixit quod precepit quod quando ipse caperet a sacerdote,
quod ipse non comederet, sed poneret manum sinistram ad os cum
mappa et reservaret, et quod postea sibi dyaboloTerm: portaret.
Interrogatus
quantis vicibus recepit corpus Christi, dixit quod duabus.
Interrogatus si ita
fecerit sicut dixit, dicit quod non, sed fecit sicut precipiebat curatus,
qui precipiebat quod non tangeretur corpus Christi cum dentibus, sed solum cum
lingua ; et ideo quando venit in festo PascheTerm: Date: floating holiday, quando ipse receperat corpus
Christi et pater dicti deponentis ei dixit quid ipse fecerat de corpore Christi,
ipse respondit quod ipse comederat ; cui pater suus intulit multas
minas et dixit ei : « Tu non eris nisi unus mendax et nichil
tenebis de hiis que tu promisisti. », et multa alia verba ei dixit.
Item interrogatus quid preciperet dyabolusTerm: de pane benedicto, qui dixit
quod precepit quod bene caperetur a presbitero, sed quod non manducetur,
sed quod conculcetur pedibus et postea quod detur caniTerm: .
Item
interrogatus quid de aqua benedicta, dixit quod precipiebat quod non
aspergeretur super se,
seCorrected from: sedg retro se.
Item interrogatus de confessione quid
precipiebat, dixit quod precipiebat quod bene confiteretur, sed non de
hoc quod negaverat Deum et quod recepisset dyabolumTerm: in deum,
etcAbbreviation.
Interrogatus et monitus quod diceret et nominaret si aliquas
personas cognoscebat in dicta societate, dixit verum non, nisi
illam mulierem
dictamAddition above the lineh Ruffam de VallePerson: 3 que tunc bene erat ; sed alios
non cognoscebat, ymo et plurimum non intelligebat quid dicerent.
Item dixit quod una alia vice fuit in dicta secta seu societate
cum patre suo ut supra, supra quendam montem retro
GrueriamPlace: 4,
sed nescit quo nomine vocatur, et ibi reperierunt quosdam alios
homines qui ibi frangebant grossa frusta
glacieiTerm: quas
dyabolusTerm: ministrabat cum maleis ferreis acutis. Et ibi erat
unus gross
usCorrection inline, replaces: osi homo et magnus niger cum uno ysopo sive
sparsorio qui infundebat aquam desuper, et glacies adinvicem
congelabantur ;
sedCorrection inline, replaces: etj ipse deponens nichil juvit ad frangendum,
sed custodiebat animal super quod iverant. Et postea venit
una grossa nubes obscura et nigra que totam illam glaciem
levavit in aerem ; et ipse deponens ascendit animal super
quodAddition above the linek iverant
ipse et pater suus, et reversus est et fuit ante domum patris sui ;
et
dyabolusTerm: apparuit in effigie patris sui in eorum parrochia cum
aliis hominibus signantibus tempus, et subjunxit deponens, dum scit, quam bono
corde signabat tempus. Et dixit quod pater suus remanserat cum aliis
hominibus qui fregerant dictas glacies, et
feceruntCorrection inline, replaces: freg[erunt]l portari dictas
glacies et grandines supra
ViviacumPlace: et
tempestaveruntTerm: illos de
ViviacoPlace: .
Interrogatus qua die fuit hoc, dicit quod fuit quadam die martisDuration: Tuesday de
mane circa horam primeDuration: morning.
Subsequenter dixit quod quadam alia vice
duxit eum pater suus versus
RodanumPlace: , ubi
RodanusPlace: intrat lacum
5, et volebat
pater suus quod ipse deponens caperet in quadam domo unum puerum ;
sed ipse noluit. Et tunc pater suus et quidam alii qui ibi erant,
intraverunt dictam domum et ibi ceperunt sive occiderunt dictum
puerum, nec bene scit quid ibi fecerunt.
Item dixit quod in prima
vice quando ipse fuit versus BasileamPlace: , dyabolusTerm: volebat quod ipse sibi daret
corpus suum vel animam suam, sed ipse noluit facere. Et tunc pater suus
dixit dyaboloTerm: : « Ipse bene faciet alia vice ». Et tunc quando ipsi fuerunt
in tertia vice, ipse dedit sibi parvum digitum eius sinistrum,
quando ipse moriretur.
Item dixit quod non sunt nisi tres septimane
quod ipse deponens et confitens ibat a villa de EspessesPlace: ad iuvandum
curatumTerm: CulliaciPlace: , et dyabolusTerm: apparuit ei in specie unius parvi
leporisTerm: et dixit ei : « Tu non servas mihi ea que promisisti ; quare
est hoc quod non servas ? ». Cui ipse deponens respondit : « Ego nolo tibi
aliquid servare, sed te nego omnino nec volo aliquid habere
agere tecum ». Et tunc lepus ille disparuit facto signo crucis
per deponentem sive confitentem.
Et hec fuere que prefatus
AymonetusPerson:
confessus est eius propria et spontanea voluntate. Et tunc dictus
inquisitor me juratum infrascriptum mandavit seu destinavit cum
dicto confitente ad venerabilem et circonspectum virum dominum cantorem
LausannensemOrganisation: ,
vicariumTerm: 6 reverendi in
ChristoPerson: patris et domini, domini
JohannisIn the original: JoPerson: ,
LausannensisOrganisation: episcopiTerm: , pro
absolutioneTerm:
sacramentali obtinenda per dictum
AymonetumPerson: . Quem
AymonetumPerson: ego juratus
infrascriptus duxi ad dictum dominum cantorem, et, recepta absolucione
eundem
AymonetumPerson: reduxitCorrected from: reduxim ad dictum dominum inquisitorem qui in
presentia mei ut supra et testium infrascriptorum eidem
AymonetoPerson:
abjurareTerm: fecit dictam
heresimTerm: et sectam totam et omnia inde sequentia,
videlicet sub pena juris, dicens eidem
AymonetoPerson: quod quare ipse sponte venerat, pro hac prima vice sancta mater Ecclesia eidem parcebat integre ;
sed sibi caveret quod amplius non reverteretur ad dictam heresim,
aliter contra eum procederetur ex forma juris. Qui
AymonetusPerson: flexis genibus
ambabus manibus super sancta Dei euvangelia juravit se numquam
ad eandem heresim
etCorrection inline, replaces: siven sectam rediturum.
Et premissa facta fuerunt
in presentia mei jurati infrascripti et fratrum
ReymondiPerson: et
Aymonis CeriactiPerson: 7
ordinis Predicatorum LausannensisOrganisation: in
cameraCorrection inline, replaces: domoo dicti domini inquisitoris
in domo dictorum fratrum Predicatorum,
anno et die quibus supraDate of origin: 30.7.1438.
Ita est. [Signature:] PetrusIn the original: Pe CortoAbbreviationPerson: Notarial sign
Right
Regest
Le 30 juillet 1438, Aymonet Maugetaz, d’Épesses, se présente spontanément devant l’inquisiteur Ulric de Torrenté au couvent des dominicains de Lausanne, pour lui demander de l’absoudre de ses méfaits commis au sabbat avec feu son père. Il confesse ses péchés et est interrogé par l’inquisiteur. Il obtient l’absolution d’Antoine de Prez, vicaire de l’évêque Jean Prangins, et abjure son hérésie.