[Note d’archives dans la marge de
gauche par une main du XXe siècle :] 1448 3 marsDate : 03.03.1448
1er mars 1448
a–bSequitur informatio secreta sumpta per
venerabilem virum fratrem
Petrum de AlnetoPersonne : ordinis
PredicatorumOrganisation : 1,
heretice pravitatis inquisitoremTerme :
a Sede apostolica specialiter deputatum in terra
c
RomamonasteriiLieu : d contra omnes et
singulos infrascriptos
anno Domini mo cccc
xlmo octavo et die prima mensis marciiDate : 01.03.1448–a
fContra Jaquetum Durie alias CostumiezPersonne :
parrochie de BlonayLieu : .
Aligné à droite
Processus Jaqueti Durie alias CostumiezPersonne : Centré
3 mars 1448
gIn nomine Domini amen. Nos frater
Henricus ChovetiPersonne : vicegerensTerme :
in hac parte venerabilis et religiosi viri fratris
Petri de AlnetoPersonne :
ordinis PredicatorumOrganisation : , inquisitoris heretice pravitatis in diocesi
LausannensiLieu : et nonnullis aliis auctoritate apostolica deputati, et
Leopardus
de BoscoPersonne : officialisTerme : ViviaciLieu : ,
vicariusTerme : in hac parte reverendi
in
ChristoPersonne : patris et domini nostri
Georgii de SaluciisPersonne : miseratione divina
LausannensisOrganisation : episcopiTerme : et
comitisTerme : , notum facimus universis quod cum
Jaquetus
Durier alias CustumierPersonne : parrochie
BlonayLieu : dicte
Lausannensis diocesisLieu : super
causam
heresisTerme : apud
castrum Turris de PeylLieu d’origine : detineretur et
crimen huiusmodi confessus fuisset, ad supplicacionem et preces
castellani dicti castri, ad interrogandum et inquirendum cum dicto
JaquetoPersonne : de huiusmodi crimine per eundem commisso,
die dominica
in qua cantatur in sancta Dei matre ecclesia pro officio seu introitu
misse Letare2 que fuit tercia mensis marcii anno Domini
mo quatercentesimo xlmo octavo a NativitateDate : 03.03.1448 sumpto, de
gratia speciali, apud dictum locum et dictum
JaquetumPersonne : interrogandum unacum
hhonorabilibus viris
Petro RosPersonne : vicecastellanoTerme :
dicti loci
TurrisLieu : ,
Jacobo de FluminePersonne : castellanoTerme : MustruaciOrganisation : pro
inclito milite domino
Johanne de GingynPersonne : condominoTerme : dicti loci,
Henrico
de MelletPersonne : ,
Johanne de VerchiacoPersonne : clericoTerme : et
burgensiTerme : dicte ville
TurrisOrganisation : ,
accessimus, et ipso
JaquetoPersonne : coram nobis in camera dicti
castri sita subtus capellam eiusdem castri
propeCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : antei
j–Prima confessioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–j ignem constituto, ipse
JaquetusPersonne : spontanea voluntate
sua confessus fuit et recognovit
Johannem de MosselPersonne :
k–Nomen diaboliTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–k supradictum
3 ope et auxilio
demonisTerme : magistri sui
SatamPersonne :
nuncupati occidisse seu quosdam
pulveresTerme : l per
dictum demonem sibi tunc traditos in personam dicti
JohannisPersonne : projecisse ipsumque percusisse seu tetigisse ; ex
quibus pulveribus percussione et tactu dictus
JohannesPersonne :
incontinenti infirmitatem recepit, de qua – ut credit –
m–HomicidiumTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–m infra paucos dies post ab humanis decessit. Qua quidem
confessione facta, quia tarde erat, eundem
JaquetumPersonne :
ulterius non interrogavimus sed sibi assignavimus
diem
lune sequentemDate : lundi, 04.03.1448 hora septimaPériode : l’après-midi de mane ad se advisandum
plenius et confitendum scelera et delicta ipsius in hoc
crimine heresisTerme : perpetrata et commissa ; et nichillominus
n–MonitioTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–n ipsum monuimus per viscera misericordie Domini nostri
Jhesu ChristiPersonne : quaternusAjout entre les ligneso vellet
omnia et singula tam per ipsum quam suos complices in huiusmodi
crimine commissa detegere mendacio semoto, presentando
sibi quod si sponte, continuo et confestin, prout volunt canonice sanciones,
confiteretur et detegeret, ipsum ad penitenciam et misericordiam
Ecclesie
admicteremusCorrection par-dessus, remplace : admitterentp et
reciperemusCorrection par-dessus, remplace : reciperentq juxta ordinacionem canonicarum
sancionum.
4 mars 1448
Die vero lune sequenti que fuit quarta mensis marcii
anno quo supraDate : 04.03.1448, nos prefati judices ad supradictum
JaquetumPersonne : unacum venerabilibus et discretis viris dominis
Petro de PascuisPersonne : ,
Petro RenczotPersonne : et
Petro MugnemPersonne : capellanisTerme : ,
honorabilibus et discretis viris
Petro RosPersonne : vicecastellano ville
Turris de PeylLieu : ,
Jacobo de FluminePersonne : castellano in predicta
parrochia
MustruaciLieu : pro dicto nobili inclito domino
Johanne de
GingynPersonne : ,
Johanne de TavelloPersonne : domicelloTerme : , fratre
Petro CuscheronPersonne :
et
Johanne de BerchiePersonne : clerico accessimus, et constituto
coram nobis dicto
JaquetoPersonne : in loco et coram testibus
quibus supra receptoque ab eodem corporali juramento
r–JuramentumNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–r ad sancta Dei euvangelia in manibus nostris per ipsum
JaquetumCorrection par-dessus, remplace : asPersonne : tacta prestito de dicendo puram et meram
veritatem tam de se quam de suis complicibus. Ipse
JaquetusPersonne :
in libertate constitutus, recepto prius a dictis testibus
ad sancta Dei euangelia simili juramento, videlicet quod de hiis
que dictus
JaquetusPersonne : confiteretur et detegeret nullam
mencionem viventi facerent nec illa publicarent
quovismodo nisi de licencia justicie, quodque adversus
eundem
JaquetumPersonne : aut alium occasione confessionis huiusmodi
processusAjout dans la marge de
droitet
non formarent neque de illis testimonium perhiberent
u–Secunda confessioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–u sine licencia nostrorum judicum, dixit, deposuit et recognovit sua spontanea voluntate atque confessus fuit
verum existere quod quadam
die venerisPériode : vendredi, videlicet die qua dictus
Johannes de MosselPersonne : defunctus infirmitatem recepit, ipse
v–Complices in crimineNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–v JaquetusPersonne : et
Anthonius BronPersonne : de
Laz ChiesazLieu : parrochie
BlonayLieu : et
plures alii quos dicit non noscere,
eratCorrigé de : erantw in nemore de
La
HarbereazLieu : , et magister suus
SatamPersonne : venit ad eum et pro
vindicando cor suum dicti
JaquetiPersonne : de dicto
Johanne de MosselPersonne : ,
cui malum volebat ad causam certarum pignoracionum
et cuiusdam pretii per dictum
Johannem de MosselPersonne : velut
mistralemTerme :
castellani dicti loci factarum, et ipsum
JaquetumPersonne : portavit
usque ad quandam vineam ipsius
Johannis de MosselPersonne : sitam
versus grangiam nuncupatam vulgariter
douz ReysLieu : Changement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr]4
in parrochia
BlonayLieu : in qua ipse
Johannes de MosselPersonne : pro
tunc putabat vites et laborabat, et dum fuit ibidem vidit
et cognovit supradictum
Anthonium BronPersonne : x–et
Jacobum de saPersonne :
in quodam itinere publico ibi prope
Jacobi de saPersonne : .
–x. Et tunc dictus magister suus
SatamPersonne :
tradidit sibi in manibus suis dicti
JaquetiPersonne : quoddam
y
unguentumTerme : brunetum et dixit sibi dicto
JaquetoPersonne : :
« Tange
dictum Johannem de MosselPersonne : de huiusmodi unguento
per testiculos et videbis quid faciet ».
Et tunc dictus
JaquetusPersonne : secrete in quadam nube existens ad dictum
JaquetumCorrigé de : JohannemPersonne : z ivit et cum dicto unguento cum manu
dextra testiculos per retro tetigit, et incontinenti dictus
aa–Quomodo per tactum suum alius incurrit infirmitatem mortisNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–aa JohannesPersonne : incepit ire per dictam vineam et redire hinc
et inde et non poterat durare. Subiungens idem
JaquetusPersonne :
quod hiis factis dictus magister suus eundem reduxit et apportavit ad quodam iter publicum existens subtus predictam
vineam
ab dicti
Johannis de MosselPersonne : ac et ibidem dictus
magister suus
SatamPersonne : ipsum dimisit, et nescit quid ipse
magister suus devenit nec ulterius dict
umCorrection par-dessus, remplace : usad Anthonium
BronPersonne : ae vidit ; et dicit quod tunc ipse
JaquetusPersonne : ad quandam ipsius vineam accessit et in illa
putavit
tota diePériode : le jour ab illa hora usque
ad noctemPériode : la nuit.
af–Quomodo et quando intravit synagogamTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–af Item subiunxit idem
JaquetusPersonne : quod sunt circa
undecimPériode : 11 années
vel
duodecim anniPériode : 12 années proxime lapsi quod ipso
JaquetoPersonne :
existente in quodam campo suo contiguo domi sue loci
de
AveneresLieu : parrochie
BlonayLieu : et deambulando per
ipsum campum melencoliose quidam
Petrus dictus
RuvynazPersonne : de
BrentLieu : parrochie
MustruaciLieu : qui fuit combustus
propter crimen heresis, venit ad eum
circa horam gentaminisTerme : Période : à midi
de mane
circa septimam vel octavam horam temporePériode : l’après-midi
estatis unacum eodem quodam socio inducto panno
violete brunete, sibi
JaquetoPersonne : ignoto.
Qui Petrus
Ruvynaz Personne : dixit eidem JaquetoPersonne : : « Quid habetis vos,
magister medice, vos estis totus melencolicus et
turbatus ».
Qui JaquetusPersonne : respondit eidem : « Ita sum ».
Et
tunc dictus Petrus RuvynazPersonne : dixit eidem JaquetoPersonne : :
« Opportet vos nobiscum ire, et habebitis tanta bona
quod numquam eritis pauper nec unquam duxistis tale
tempus nec tale gaudium sicut habebitis ». Et tunc dictus
JaquetusPersonne : quesivit a dicto PetroPersonne : qualis socius erat
ille qui secum venerat.
Qui Petrus RuvynazPersonne :
dixit eidem quod erat quidam bonus socius qui vocabatur
SatamPersonne : : « Cui si vos vellitis credere, ipse faciet
vos divitem. Sed opportet quod vos detis eidem unam
unciam digiti vestri ».
Qui
JaquetusPersonne : respondit :
« Pro
divitiis ego faciam omnia ». Et tunc eidem
SatanePersonne :
ag–Pro divitiis habendis intravit synagogamNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ag dedit unciam sui parvi digiti manus dextre, dicens
ulterius quod ipse ad instigacionem dicti
Petri RuvynazPersonne : negavit
ah–Hic est apostataTerme : a fide et mentitur ut infraNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ah ibidem Deum ore tamen et non corde, et dictum
SatamPersonne : in magistrum
suum accepit.
Interrogatus utrum aliquid aliud fecerit
aut fuerit dictum vel preceptum, dicit quod non, de quo
recordetur.
Quibus confessatis eundem JaquetumPersonne : monuimus
caritative, ut ipse omnia et singula per eum commissa
detegere vellet penitus et sine ficcione, et idem JaquetusPersonne :
dilacionem postulavit ad se meliorandum et advisandum.
Cui terminum assignavimus horam vesperorumPériode : le soir dicte dieiDate : 04.03.1448,
presentando eidem misericordiam et gratiam Ecclesie iuxta canonicas
sanciones.
4 mars 1448, plus tard
Hora vesperorumPériode : le soir dicte diei advenienteDate : 04.03.1448 in presencia quorum supra dicto
JaquetPersonne : coram nobis in loco prementionato
judicialiter et libere constituto receptoque ab eodem
JaquetoPersonne :
corporali juramento super sanctis Dei euvangeliis in manibus nostris prestito de dicendo meram et puram veritatem super premissis, dixit, recognovit et confessus fuit quod
Petrus Ruvynaz Personne : venit ad eum cum socio de quo supra fit mencio, loco, anno et tempore premissis
etAjout entre les lignesai fecit sibi fieri in dicto campo ipsius
JaquetiPersonne : prout supra deposuit, addens dictus
JaquetusPersonne : quod eidem magistro suo
SatanePersonne :
aj–Hic variat quia alias supra dixeratNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–aj dedit
ak onciam digiti sui bono corde et ore, quam dictus magister suus volebat incontinenti habere, sed ipse
JaquetusPersonne : rogavit eum ut eam sibi dimitteret, quia dum tempus esset, ipsam bene haberet ; dicens ulterius quod a tempore quod ipse fuit detentus in
castro TurrisLieu : , dictus magister suus venit ad eum pro habendo dictam
al onciam, quam sibi dederat, sed habere non potuit, quia vix potuit sibi
am–respondere, taliter fuerat ante tractus ad cordam.Ajout dans la marge de
droite–am
Item dixit idem
JaquetusPersonne : quod in eodem campo dictus
Petrus RuvynazPersonne : sibi dixit :
« Vos opportet discere ad faciendum poncetumTerme : , et facietis hoc quod volueritis ». Qui
JaquetusPersonne : dixit :
« Ego bene volo, dummodo sit bonus ». Qui
Petrus RuvynazPersonne : dixit :
« Vos numquam vidistis similem ». Et dixit :
« Vos recipietisAjout entre les lignesan de quadam herba vocata torazTerme : Changement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr]5, de qua qui comedit de mane, si non comedat incontinentiAjout entre les lignesao de herba dicta lavanda6, non comedit in vespereCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : vestap, et facietis poncetum ». Tunc dictus
JaquetusPersonne : dixit :
« Vos aq
docuistis me noscereCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : facerear unam pravam herbam. Ego eam nolo addiscere ».
Qui
Petrus RuvynazPersonne :
replicavit :
« Ymo facietis, quia vos estis as
medicus, et medici debent uti omnibus rebus ».
Quibus dictis, dictus
SatamPersonne : murmurando et loquendo videre suo sicut Greci
7, dixit :
« Non nocebit tibi nimis, ymo erit tibi melius ».
Et tunc dictus
PetrusPersonne : dixit eidem JaquetoPersonne : : « Vos opportet ulterius facere, videlicet negare Deum, faciem eius et crucem, sacramentum altaris, Trinitatem et sanctum baptismum ».
Qui
JaquetusPersonne :
hoc facere renuit prima fronte, et tunc dictus
Petrus RuvynazPersonne : sibi dixit :
« Opportet quod vos faciatis at pro pecuniis, quia ego faciam vobis dare per istum socium – au ostendendo sibi dictamCorrigé de : dictumav
SatamPersonne : – qualibet die lune quinque solidos lausannensesUnité monétaire : 5 sols Laus. »aw. Et tunc dictus
SatamPersonne : aliqualiter male contentus, ut sibi
JaquetoPersonne :
apparebat, eo quod hoc renuebat facere, nichil dicebat, sed ibidem stabat repletus dispectione.
Et tandem ipse
JaquetusPersonne : ibidem negavit Deum,
ax–Hic est apostataNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ax Trinitatem, baptismum, faciem et crucem Dei atque altaris sacramentum bono corde et osculatus fuit dictum
SatamPersonne : in culo qui habebat caudam quasi
ayrufam
postratumCorrigé de : prostratumaz ad terram sine
brachisCorrigé de : brachiisba
etAjout entre les lignesbb inclinando se dictus
JaquetusPersonne : ad terram et flectando genua
bc
eidem fecit
homagiumTerme : .
Quibus factis
Petrus RuvynazPersonne : et dictus
SatamPersonne : ac ipse
JaquetusPersonne : a dicto loco per aerem accesserunt ad quandam planchiam existentem supra
CastellumLieu : versus
Loz LuselLieu : 8 inter duo nemora,
bd–et dictus SathanPersonne : portabat eosAjout dans la marge de
gauche avec un signe d’insertion–bd, et reperit ibidem quandam mensam munitam
trabichetisTerme : , gausape, pane, vino et carnibus verutis valde bonis, que erant suo videre porcinales et de parvis mutonibus, que
be–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–be erant dulces, et ibidem interfuit
uxorPersonne :
Henrici de LestraPersonne : 9,
Johannes AymonetPersonne : ,
Johannes GroulonPersonne :
et
JohannetaPersonne : uxor tunc
Jaqueti BoveronPersonne : de
CojonayLieu : , que postmodum fuit
uxorPersonne :
Georgii ChamnexPersonne : , et
plures alie persone quas dicit se non cognoscere.
Item interrogatus quid ibidem fecerunt, dicit quod obsculati fuerunt unus post alium in culo dicti
SatamPersonne : prout supra, et postmodum dictus
SatamPersonne : murmurando dixit eis :
« Saraz, sarazChangement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr] »10, et tunc ceperunt ire ad mulieres et
bf tunc ipsi ceperunt
uxoremPersonne : dicti
BoveronPersonne : , videlicet dicti
Johannes AymonetPersonne : ,
Johannes GroulonPersonne : et plures alii, et cognoverunt eam per retro unus
bg–SodomiaNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–bg post alium more brutorum ; et dictus
SatamPersonne : erat ad partem qui ipsos respiciebat.
bh–Item dixit quod ipse non habuit societatemTerme : alicuius mulieris, quia erat antiquus et non curabatAjout dans la marge de
gauche avec un signe d’insertion–bh.
Item dixit quod
Petrus RuvynazPersonne :
predictus sibi dixit :
« Te opportet jurare per juramentum quod fecisti magistro nostro, de non revelando factum nostrum et personas nostras, sub pena maximi verberis, et nos non te incusabimus similiter », quodque ad
sinagogamTerme : 11
iretCorrection au-dessus de la
ligne, suppression par
biffagebi tociens quociens
bj–Promittunt non accusare suos complicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–bj dictus
Petrus RuvynazPersonne : sibi diceret et faceret scire sub dicta pena.
Et hiis factis reversus est ad domum suam ita cito sicut iverat, et paulo post fuit infirmus spatio unius anni
12
cum dimidio vel circa, subiungens quod quando fuit sanatus a dicta infirmitate – sunt circa novem vel decem anni –, dictus
bk–Post infirmitatem rediit ad synagogam super baculoTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–bk
Petrus RuvynazPersonne : venit ad eum et sibi dixit :
« Nos opportet ire vias nostras, sequere me », et posuit sibi unum baculum ab utroque latere crematum sive combustum inter tibias suas ; et ambulavit a dicta domo sua dicti
JaquetiPersonne : per aerem usque supra
montem de CorsiezLieu : 13 juxta quandam grangiam nunc destructam. Et ibidem in quadam platea reperierunt quandam mensam munitam ut supra, et cognovit ibidem personas quas supra nominavit, et
erantAjout entre les lignes par une autre
mainbl plures ali
eCorrection par-dessus, remplace : asbm quas dicit se non cognovisse neque cognoscere. Et ibidem comederunt panem et carnes verutas et biberunt vinum, et osculati fuerunt dicto
SatamPersonne :
in culo, et facta murmuratione per dictum
SatamPersonne : , videlicet
« Saraz, sarazChangement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr] », cognoverunt predictam
uxoremPersonne : dicti
BoveronPersonne : modo quo
bn
supra deposuit, et inde regressus est pedes ad domum habitacionis sue.
Item deposuit ulterius quod anno presenti
quadam die, de qua dicit se non recordari, circa
festum Sancti MartiniPersonne : Date : 11.11.1447 (des fêtes religieuses) yemalis nuper lapsum, venit ad eum
Anthonius BronPersonne : de
Laz ChiesazLieu : parrochie de
BlonayLieu : hora post occasum solis subtus
ecclesiam de BlonayLieu : 14, qui sibi dixit :
« Nos opportet ire cenatum ». Qui
JaquetusPersonne : quesivit ab eodum
AnthonioPersonne :
quo deberent ire. Qui
AnthoniusPersonne : respondit :
« Noli curare, nescis tu quo, ego non dicerem tibi nisi fuisset michi dictum ; nos erimus bene recepti isto sero ». Et tunc accesserunt ad
bo–ComplicexNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–bo quandam grangiam existentem subtus
vinobiumCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : vinobibumbp
de CornyoleLieu : parrochie
MustruaciLieu : , que est coperta ; et ibidem
bq–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–bq invenerunt dictam
RosetazPersonne : de
BrentLieu : dicte parrochie
MustruaciLieu : , que preparabat cenam una secum
Glaudio Mauloz juniorePersonne : de
PlanchampsLieu : . Et ipsis ibidem existentibus supervenit dictus
GachozPersonne : 15 de
ChardonaLieu : , et cenaverunt insimul ; et quando fuerunt cenati, supervenit ibidem dictus
SatamPersonne :
magister suus in similitudine qua supra, et osculati fuerunt eidem in culo.
Interrogatus utrum essent alie persone, qui dicit quod non nisi ipsi quinque.
Interrogatus cuius stature est dictus Glaudius MaulozPersonne : , dicit quod est juvenis homo et parvus, plenus in vultu, pongens barbam.
Interrogatus quid comederunt ibidem, dicit quod comederunt carnes verutas dulciores mutone et biberunt vinum, et habebant mensam cum gausape. Item dicit quod facta cena et facto homagio per culum prout supra et dicto per dictum
SatamPersonne :
« Saraz, sarazChangement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr] », dicti
Anthonius BronPersonne : et
Glaudius MaulozPersonne : cognoverunt dictam
NicoletamPersonne : 16
per retro prout supra. Et premissis peractis recesserunt, et reversus est idem
JaquetusPersonne : ad domum suam.
Interrogatus
br–De lumineTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–br quo lumine utebantur ibidem, dicit
bsquod habebant
candelas
fuxiTerme : Correction au-dessus de la
ligne, remplace : blovasTerme : Changement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr]bt facientes lumen
blovozChangement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr], dicens se aliud in huiusmodi facto nescire, petens misericordiam a Deo super premissis et
absolucionemTerme : , submittendo se misericordie Ecclesie.
Quibus peractis ipsum
JaquetumPersonne :
caritative monuimus prout supra et terminum assignavimus ad ulterius se super premissis advisandum ad primum nostrum redditum
bu ad eum, presentibus quibus supra.
6 mars 1448
bvSequenti vero
die mercurii que fuit bw sexta marciiDate : 06.03.1448
nos
Leopardus de BoscoPersonne : officialis supradictus in absentia supradicti fratris
Henrici ChouvetPersonne : vicegerentis domini inquisitoris, ad dictum
JaquetumPersonne :
detentum, unacum honorabilibus viris
Johanne de TavelPersonne : domicello,
Petro
RosPersonne : vicecastellano
TurrisOrganisation : ,
Humberto de GerdiliPersonne : et
Johanne BrunetiPersonne :
clericoTerme : curie nostre communi, accessimus ad videndum et audiendum
utrum dictus
JaquetusPersonne : esset in aliquo super premissis
advisatus.
Quo
JaquetoPersonne : libere coram nobis constituto dixit,
deposuit et recognovit quod in
sectisTerme : de quibus supra deposuit,
bx–Hic dyabolusTerme : interdixit ei sacramenta EcclesieNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–bx fuit sibi preceptum quod non reciperet aquam benedictam neque
sacramentum altaris
by et quod non iret ad
ecclesiam, sed hoc non obstante ivit ad ecclesiam, recepit aquam
benedictam et sacramentum altaris omni anno bene et devote.
Interrogatus quid dicebat magister suus, dicit quod nichil.
Item
interrogatus ad quid faciendum in nemore de
LarbareaLieu :
ibat die qua
bz tetigit dictum
Johannem de MosselPersonne : in vinea
de qua supra deposuit, dixit quod nescit, sed venit sibi
in mente et voluntate quod illuc iret.
Interrogatus utrum
ipse sciret quando negavit Deum et obsculatus fuit dictum
SathanPersonne : in culo et fecit homagium prout supra, deposuit
quod ipse
SathanPersonne : esset diabolus, dixit quod per eius mala
opera satis cognoscebat quod erat diabolus et quia percepit
quod male egerat, retraxit se a continuatione
ca societatisTerme : .
Interrogatus
utrum fuerit in aliqua alia secta, dixit quod non.
Interrogatus utrum omnia
et singula per ipsum deposita sint vera, dixit quod sic, per juramentum
quod prestitit et sub dampnacione anime sue.
Interrogatus utrum recordetur
de aliquibus aliis per ipsum et suos complices commissis in huiusmodi sectis
et crimine heresis, dicit quod non et quod non inculpabit nec inculpavit
illos qui in eisdem non interfuerunt ; illos vero quos vidit in secta
et de secta esse scivit, nominavit et
cb detexit, petens misericordiam
a Deo et se submittens misericordie sancte matris Ecclesie de omnibus premissis per ipsum
confessatis.
9 mars 1448
ccAnno et mense quibus supra die nona mensis suprascriptiDate : 09.03.1448 in castro predicto
presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris
Petro Ros alias EschiensPersonne : castellanoTerme :
eiusdem loci,
Anthonio BonedieiPersonne : ,
Johanne de BerchierPersonne : ,
Johanne BrunetiPersonne : et fratre
Petro
RandinelliPersonne : ordinis Predicatorum LausannensisOrganisation : et me notario infrascripto jurato clerico,
constitutus predictus
JaquetusPersonne : inquisitus in presencia venerabilium et religiosorum
virorum dominorum
Petri de AlnetoPersonne : inquisitoris et
Leopardi de BuscoPersonne : vicarii reverendi
in
ChristoPersonne : patris et domini nostri domini
Georgii de SaluciisPersonne : Dei et apostolice sedis gratia
LausannensisOrganisation : episcopi et comitis, recepto prius juramento de veritate dicenda,
admonitusTerme :
et avisatus per prefatos dominos judices de veritate dicenda, dixit et sponte
confitetur omnia et singula suprascripta per eum confessata fore et esse vera et
multis interrogatoriis sibi factis nichil amplius confiteri voluit nisi quod
petivit absolucionem de jam confessatis, dicens quod sperabat faciliorem penitentiam
obtinere de paucis criminibus quam si plura confiteretur.
Quibus dictis et factis predictus
inquisitus in manibus predictorum dominorum judicum omnem heresim preteritam et futuram
et specialiter illam quam inducente predicto diabolo SatamPersonne : incurrerat abjuravit et eisdem renunciavit, dicens sub periculo anime sue omnia
dixisse et confessum fuisse que perpetraverat in ipsis sinagogis hereticorumTerme : .
Quibus peractis predicti domini judices assignaverunt eidem inquisito diem
lune que erit undecima mensisDate : lundi, 11.03.1448 huius ad ulterius procedendum
in presenti processu prout fuerit juris et rationis.
11 mars 1448
Die igitur lunePériode : lundiAjout au-dessus de la
lignecd predicta superiusDate : 11.03.1448 assignata comparuit judicialiter coram nobis inquisitore
et vicario predictis in castro et loco predictis
procurator fideiTerme : producens articulos
sequentes et infrascriptos contra dictum detentum formatos, petens
eisdem per prefatum delatum per verbum fatetur vel negat responderi ; quorum
articulorum tenor sequitur et est talis :
Per vos venerabiles et egregios viros dominos inquisitorem et vicarium
suprascriptos petit et requirit procurator fidei super sequentibus articulis
interrogari predictum JaquetumPersonne : delatum et examinari, ac per ipsum super
ipsis medio juramento veritatem per verbum fatetur vel negat responderi.
IQuantité : 1. Et primo de hiis et super eo quod ipse JaquetusPersonne : inquisitus postquam lucem
presentis vite intravit, fuit sacro fonte batematisAinsi regeneratus, quod fuit
et est verum.
IIQuantité : 2. Item et postquam idem
JaquetusPersonne : pervenit ad etatem adultam,
vixitCorrection au-dessus de la
ligne, remplace : dixit etce
inter cristianos et se pro cristiano se
gexitCorrigé de : gessitcf atque sacramentum confirmationis
suscepit, quod fuit et est verum.
IIIQuantité : 3. Item et super eo quod procedente tempore fuit intrusus in
quadamCorrigé de : quandamcg sectam
que vulgariter dicitur
ValdensiumTerme : hereticorum, et in ea pluribus
annis perseveravit, quod fuit et est verum.
IIIIQuantité : 4. Item de et super eo quod ipse inquisitus ipsam hereticorum sinagogam
intravit ut temporaliter duraretur, et inde pluries certas
pecuniarum quantitates recepit, et ita fuit et est verum.
VQuantité : 5. Item quod ipse inquisitus agnegavitAinsi Deum omnipotentem totamque
curiam celestem, beatam MariamPersonne : virginem et omnia Ecclesie sacramenta
accepitque diabolum in magistrum et dominum suum, eidem homagium
prestando atque partem sui corporis eidem dando, quod fuit et est
verum.
VIQuantité : 6. Item de et super eo quod ipse
JaquetusPersonne : inquisitus
ch preciosum
sacramentum corporis Christi atque sacramentalia et sacralia
sancte matris Ecclesie multipliciter temeravit atque violavit
in vituperium Dei omnipotentis ac ipsorum sacramentorum, quod
fuit et est verum.
VIIQuantité : 7. Item de et super eo quod ipse
JaquetusPersonne : inquisitus adveniente
tempore generalis
cumunionisCorrigé de : communionisci predicta
nefandissimaTerme : non fuit
confessus sacramentaliter, sed tanquam
canisTerme : impudicus temere
recepit sacram eucaristiam, quod fuit et est verum.
VIIIQuantité : 8. Item de et super eo quod ipse JaquetusPersonne : inquisitus in ipsa sinagoga et
congregacione hereticorum pluries more lupino comedit et devoravit
carnem humanamTerme : suffocavitque et interfecit pueros innocentes, quod
fuit et est verum.
IXQuantité : 9. Item de et super eo quod ipse JaquetusPersonne : in ipsa hereticorum sinagoga abusus
fuit peccato carnali in presencia diaboliTerme : et aliorum hereticorum, quod
fuit et est verum.
XQuantité : 10. Item et quod ipse inquisitus ex speciali precepto
cj ipsius
diaboli magistri sui induxit plures fideles utriusque sexus
[ad]Omission, complété(e) par analogieck ipsam sinagogam hereticorum juravitque eidem diabolo et speciale
pactum faciendo nullos unquam tempore socios et complices accusare,
quod fuit et est verum.
XIQuantité : 11. Item de et super eo quod ipse inquisitus mediante quodam lumine
cognovit plures personas utriusque sexus existentes in ipsis
sinagogis hereticorum, quod fuit et est verum.
XIIQuantité : 12. Item de et super eo quod ipse inquisitus recepit a diabolo magistro
suo quoddam sortilegiumTerme : quod deferebat consutum in brachio
suo inter pellem et carnem, quo mediante deludebat ceteros
homines, quod fuit et est verum.
XIIIQuantité : 13. Item de et super eo quod ipse JaquetusPersonne : inquisitus ope et arte
diaboli a quo receperat quedam unguenta in quibusdam
pixidibus quibus inferebat egretudines atque eas auferebat,
quod fuit et est verum.
XIVQuantité : 14. Item de et super eo quod ipse inquisitus opere et auxilio demonis
vehebatur per aera vehementer discurendo ad loca
sinagoge atque
tempestatesTerme : in
aereCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : aeracl proiciendo, quod fuit
et est verum.
XVQuantité : 15. Item et quod premissa omnia et singula sunt vera, notoria et
manifesta estque de ipsis publica vox et fama.
Quibus articulis per predictum procuratorem exhibitis et in
lingaCorrigé de : linguacm laica eidem
JaquetoPersonne : inquisito expositis, responsoque per
eudemCorrigé de : eundemcn JaquetumPersonne :
ad predictos articulos multipliciter variando et maiorem partem
negando, prefatus procurator petiit per prefatos dominos judices predictum
inquisitum inquiri in propriam personam, dicens ita fieri debere,
ipso
JaquetoPersonne : nichil in oppositum allegante nec dicente.
Quibus auditis et factis predicti domini judices prefatum
inquisitum caritative et per viscera domini nostri
Jhesu ChristiPersonne :
monuerunt
co, et a prius confessatis non recedendo confiteri vellet
veram et puram veritatem super articulatis ; qui amplius
nichil voluit dicere neque confiteri. Visa igitur pertinancia et
obstinacione predicti
JaquetiPersonne : inquisiti predicti domini judices
suam
sententiam interlocutoriamTerme : per organum prefati domini inquisitoris
protulerunt, ut sequitur :
In
ChristiPersonne : nomine invocato. Nos inquisitor et vicarius
infrascripti attentis variationibus tuis
JaquetiPersonne : atque
cp–InterloqutoriaTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–cp requisicione procuratoris fidei et quia nobis constat
te citra veritatem respondisse, per hanc nostram sententiam
interlocutoriam decernimus et judicamus te
JaquetumPersonne :
debere questionari et in propriam personam inquiri, donec
et quousque veritas a tuo ore
cq eruatur
cr
in favorem fidei, citra tamen mortem et sanguinis
effusionem de quibus sollempniter et expresse protestamur.
Qua sententia lata, prefato procuratore eam approbante et
eam
exequucioniAinsi demandari petente, ipso
JaquetoPersonne :
inquisito nichil in oppositum allegante, positus fuit
in quadam machina dicta vulgariter
laz chatazTerme : Changement de langue : [Nicht übersetzt: frm, Sprache: fr]17,
qui ibidem
aliquentulumCorrigé de : aliquantulumcs existens ; petiit per
predictos dominos
refregeriumAinsi sibi dari, promittens dicere
omnem veritatem. Qui depositus et
deligenterAinsi
examinatus nichil confiteri voluit. Tunc evestigio
ad cordam ligatus et aliquantulum a terra elevatus,
requisivit instanter ipsum deponi, promictens omnimodam
veritatem dicere ; quo ad sui requestam depositus
et longe
torturamTerme : ita quod eam videre non posset
positus, in quadam camera inferiori juxta quendam
ignem ibidem preparatum, confessus est prout sequitur :
Et primo dixit et sponte confessus est omnia et
ct–Confirmat jam confessataNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ct singula per ipsum jam confessata fore et esse vera,
addiditque ulterius quod in sinagoga qualibet septimana
recipiebat
quinque solidos lausannensesUnité monétaire : 5 sols Laus. quos sibi tradebat magister
suumCorrigé de : suuscu SatamPersonne : cv.
Item magis dixit et sponte confessus est se
interfecisse pueros et comedisse de carnibus
eorumdem. Et primo dicit et sponte confitetur
quod in primo anno vel
circaAjout entre les lignescw quo intravit sinagogam,
cx–Hic est homicida proprii filiiNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–cx interfecit unum de pueris suis nuncupatu
mCorrection par-dessus, remplace : scy
JaquetusCorrigé de : JaquetumczPersonne : etatis
duorum annorum vel circaÂge : 2 ans .
Item magis dixit et sponte confessus est quod
in interfectione predicti
JaquetiPersonne : filii sui delati
da–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–da fuerunt presentes et juvaverunt
Petrus RegisPersonne : et
Petrus RuvinatPersonne : et postea eum portaverunt
ad quandam sinagogam in
monte de CubliLieu : , ubi
eum assaverunt et comederunt cum aliis albis,
magistro sinagoge ibidem presente in specie unius
canis rosseti, dicens ulterius quod
Petrus
RuvinatPersonne : erat coquus, qui eundem puerum
assavit ; dicit tamen quod magister edebat cum ipsis.
Item interrogatus qui fuerunt patrui ipsius
JaquetiPersonne :
filii sui, dicit quod
Jaquetus BraserPersonne : et
Jaquetus
JanPersonne : . Interrogatus qualiter fuit exhumatus, dicit
db–Quomodo extrahunt pueros de foveisNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–db quod predicti
Petrus RegisPersonne : et
Petrus RuvinatPersonne : 18 eum
exhumaverunt et portaverunt ad sinagogam, sed
non ipse
JaquetusPersonne : delatus.
Item magis dixit et sponte confessus fuit
quod fuerunt presentes in comestione dicti pueri
dc–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dc filii sui, ipse primo,
Johannes AymonetPersonne : ,
Alexia de
LestraPersonne : 19 et
uxorPersonne : Jaqueti BoveronPersonne : .
Item magis dixit et sponte confessus est
quod juvit se comedere de quodam alio
dd–Comestio carnis humaneNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dd puero qui erat filius
Nycodi MastonPersonne : de
PuesiouxLieu : , de tempore non recordatur, et erat parvus.
Item interrogatus ubi et qualiter fuit comestus,
dixit et sponte confessus est quod loco et
de–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–de modo predictis ; et erant presentes
Johannes
RossatPersonne : , qui fuit vapulatus eo quod renuerat
sinagogam, de tempore quando fuit interfectus
non recordatur,
Petrus RegisPersonne : et
dfPetrus
RuvinatPersonne : .
Item magis dixit et sponte confessus est
quod fuit presens et se juvit idem
JaquetusPersonne :
delatus ad interficiendum et comedendum
quendam alium puerum qui fuit captus
apud
ChastelLieu : , cui esset non recordatur, et
fuit comestus et preparatus versus
Loz LuyselLieu :
versus
ChastelLieu : . Interrogatus qui erant presentes, dicit
dg–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dg quod
Johannes GroulonPersonne : ,
dhquidam
magnus
BronPersonne : de
Sancto Martino in VaudoLieu : 20 etatis quadraginta annorum, et est bone stature.
Item magis dixit et sponte confessus est
quod comedit de quodam alio puero qui fuit
apportatus de
Sancto Martino in VaudoLieu : , cui
esset nescit, fuitque commestus in quadam area
supra
montem de CorsieLieu : . Et fuerunt presentes
di–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–di in comestione
Alexia de LestraPersonne : que
dj–Regina synagogeNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dj erat regina et sedebat altius aliorum
nec unquam
debebaturCorrigé de : debebatdk accusari ab aliquibus,
Johannes AymonetPersonne : ,
Johannes GroulonPersonne :
et
Anthonius BronPersonne : .
Addens ulterius quod in puero predicto
Nycodi MastonPersonne :
dl–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dl de
PuesiouxLieu : fuerunt presentes
Johannes GotPersonne : et
Johannes BoveratPersonne : .
Item magis dixit et sponte confessus est
dm–Semper homagiant dyaboloNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dm quod in qualibet sinagoga uterque ipsorum semper
homagiabat diabolo.
Item interrogatus qualiter ibant ad sinagogam, dixit
et sponte confitetur quod ibant super unum
baclumCorrigé de : baculumdn
do–De baculoNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–do nigrum et :
« Maxime ego super unum quem michi
tradiderat magister sinagoge ».
Item magis dixit et sponte confessus
est quod baculus suus est in quadam domo
dp–Quantitas baculiNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dp versus aream suam ubi seminavit modicum
bladi, et est longitudinis duorum pedum vel
circa.
Item magis dixit et sponte confessus est
quod
NycolletaPersonne : uxor
Nycodi RosatPersonne : est de
dq–ComplexNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dq eorum sinogoga et semper servit de salsa
in sinagoga.
Item magis dixit et sponte confessus est
quod omni anno, dum fuit in signagoga in
Paschate
dr, recepit corpus Christi et
ds–De corpore ChristiTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ds reservavit in ore suo et apportavit ad sinagogam
magistro suo
SatamPersonne : , et idem magister suus semper
recipiebat manualiter.
Item magis interrogatus an essent multi
de secta, dixit quod ita. Interrogatus qui sunt illi,
dt–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dt dicit quod
Petrus MugnierPersonne : qui moratur ultra
pontem ViviaciLieu : juxta domum recluse
21. Interrogatus
ubi eum viderat, dixit quod eum vidit in secta
cum ipso et pluribus aliis supra
montem de CorsieLieu :
et erat inductus de bono griso et portabat
capucium rubeum.
Item plures alios nominavit esse de eorum secta,
videlicet
uxoremPersonne : Nychodi dou CroutPersonne : de
Laz ChevaleritLieu :
quam vidit in loco predicto, cuius nomen proprium
du–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–du ignorat ; quandam dictam
JoliatPersonne : 22 que
habet vultum rubeum quam vidit loco predicto ;
MargueretamPersonne : de La Vaud quam vidit versus
Loz LuyselLieu : ;
Michaelem MossiePersonne : fratrem
Jaqueti
MossiePersonne : de
TurreLieu : quem vidit obsculare in culo
demoni sive le manipoloz loco dicto
Ouz LuyselLieu : ,
sunt
circa sex anniDate : 1442.
Item magis dixit et sponte confessus est
quod ultimate fuerunt cum ipso in sinagoga,
in quadam area versus
ChallieLieu : que est
decoperta, videlicet quidam
Glaudius MaulozPersonne : ,
dv–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dv Mermetus GachozPersonne : 23,
Anthonius BronPersonne : ,
Nycolleta
RosetazPersonne : de
MustriacoLieu : ,
Mermetus douz TilPersonne : de
dwClarensLieu : quem vidit in area predicta
in festo Beati MichaelisPersonne : Date : 29.09.1447 (des fêtes religieuses) nuper preteriti,
Roleta
MarchiandazPersonne : relicta
Andree de FurnoPersonne : de
ClarensLieu : que habuit postmodum in virum
quendam burgondum, que fuit in sinagoga
versus
Sanctum MartinumLieu : ViviaciLieu : ,
etAjout entre les lignesdx Johannes de Lai JoufPersonne :
de
SionsierLieu : ; dicens premissa esse vera sub
periculo anime sue.
Item magis interrogatus quod esset illud signum
quod habebat sub brachio, dixit et sponte
confessus est quod erat quoddam pergamenum quod
dy–De sortilegio sibi dato a dyabolo quo negabat veritatemNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dy demon strixerat ex sudore suo demonis et ex
sanguine ipsius delati, et posuit sibi delato sub
brachio cum unguibus
Petrus RuvinatPersonne : ; et dixit
sibi quod nisi illud moveret veritatem nunquam
recognoscetur per aliquam torturam.
Item interrogatus quantis vicibus et quibus diebus
dz–Quotiens vadunt ad synagogamNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–dz ibant ad synagogam, qui delatus respondit quod ipsi
ibant bis in septimana, videlicet die
lunePériode : lundi
et die
jovisPériode : jeudi.
Alia non dixit ista die nisi
supra per ipsum jam dicta, et recognovit eius
medio juramento illa esse vera. Qui quidem prefati
domini judices pro tunc ipsum JaquetumPersonne : dimiserunt
et ipsum assignaverunt ad diem martis crastinam
duodecimam mensis predictiDate : mardi, 12.03.1448 ad ulterius procedendum
prout juris fuerit etcAbréviation.
12 mars 1448
Anno et die martis duodecima mensis
marcii hora circiter primePériode : le matinDate : 12.03.1448, loco predicto, vigore
assignacionis predicte, coram prefatis dominis
inquisitore et vicario comparuit prefatus
ea–RepeticioNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ea JaquetusPersonne : et in presentia inferius
descriptorumCorrection entre les lignes, remplace : quorum supraeb dixit
et sua spontanea voluntate confessus fuit
prout sequitur.
Et primo dixit et sponte confessus
estAjout entre les lignesec quod
ipse
JaquetusPersonne : delatus fuit apud
ChallieLieu :
in quadam area ad sinagogam prout supra jam
dixit, sed ista dicit addendo, et quod ibidem
ed–Comestio carnisNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–edcomederunt
carnes puerorumTerme : supra mensas
et biberunt bonum vinum quod erat de
vino
PerrodiPersonne : de
ChallieLieu : . Interrogatus quis apportavit
[vinum]Omission, complété(e) par analogieee,
ef–Modus habendi vinumNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ef qui re spondit :
« Nullus », sed dicit quod veniebat
per quoddam foramen
factoCorrigé de : factumeg in quadam arbore.
Item magis dixit et sponte confessus
fuit quod portavit dumtaxat corpus Christi
eh–Stipendium synagogeNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–eh quater vicibus in synagoga, et magister sinagoge
dabat semper sibi
quinque solidos lausannensesUnité monétaire : 5 sols Laus. in pluribus
monetis ; et erat thesaurarius
Mermetus dou TilPersonne :
de
ClarensLieu : .
Item magis dixit et sponte confessus est quod
vidit in
sinagogaCorrection par une autre
main entre les lignes, remplace : septimanaei in area versus
ChallieLieu :
ej–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ej Johannem Lechieriz junioremPersonne : ,
Petrum de RincoPersonne : ,
uxoremPersonne : Thome QuicquatPersonne : que moratur cum
domino
Johanne GachetiPersonne : qui fuit
officialisTerme :
ViviaciLieu : ;
uxoremPersonne : Johannis BouquetPersonne : de
CastelloLieu :
quam vidit
Ouz LuyselLieu : , et vidit ipsis facere
homagium prout et ipse et quemdam dictum
CurchoPersonne :
qui recessit.
Item magis interrogatus qualiter se noscunt
ek–Quomodo se invicem cognoscuntNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ek si
ovienturCorrigé de : obienturel uni alteri, dicit quod mediante
quadam impressione unius bufonis quam
habent supra occulum sinistrum nec aliqui possunt
videre nisi ipsi heretici dumtaxat.
Item magis interrogatus an noverit aliquos
mediante illo signo, qui dixit
etAjout au-dessus de la
ligneem respondit
quod ita, videlicet
Nycodum MoryPersonne : de
ChoulynLieu :
en–ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–en parrochie
MustriaciLieu : , etatis
XXX annorum : 30 ans
vel circa, et
Nycodum MinazPersonne : de
LionLieu : ; quibus
duobus oviavit veniendo de
Villa NovaLieu : et
ipsos novit mediante illo signo.
Item magis dixit et sponte confessus
est quod juvit se comedere de aliis duobus
eo–PuericidiumTerme : Note dans la marge de gauche par main secondaire (B)–eopueris quorum primus erat
Johannis ReidetPersonne : de
CastelloLieu : cuius sexus ignorat, sunt
cira decem
anniDate : 1438 ; secundus
ep–et fuit captus in domoAjout dans la marge de
gauche avec un signe d’insertion–ep eq Johannis BronPersonne : de
SenlegierLieu : ,
qui erat
NycodoPersonne : eius nepoti, sunt
ultra
sex anniDate : 1442. Interrogatus qualiter interficiunt
[dictos pueros]Omission, complété(e) par analogieer, dicit
quod manibus stringendo, et quando sunt mortui
apparet impressio manus sue digitorum.
Item magis dixit et sponte confitetur quod
es–HomicidiumNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–es Anthonius BronPersonne : fuit cum ipso inquisito in
morte
Johannis de MossePersonne : .
Item magis dixit et sponte confitetur quod vidit
in area de
ChallieLieu : et–Iblem ColinPersonne : Ajout entre les lignes–et,
Johannem Lechieriz mediocremPersonne :
eu–☛ComplicesNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–eu filium
Johannis Lechieriz antenatiPersonne : 24, et
Mermetum
GachozPersonne : supra
montem de CorsieLieu : ; item
uxoremPersonne :
Johannis ReidetPersonne : ev de
CastelloLieu : que moratur
prope portam quando itur
CastellumLieu : aCorrection au-dessus de la
ligne, remplace : deew ViviacoLieu : ,
quam vidit inter duo nemora versus
Loz
LuyselLieu : .
Quibus sic per ipsum JaquetumPersonne : dictis
et confessatis dixit eius medio juramento ad sancta
Dei euvangelia illa esse vera nec aliud scire
nisi prout supra dictum est. Interrogatus an aliquid
vellet addere vel diminuere, qui respondit
quod non.
Eo tunc frater
Petrus RondinelliPersonne : ordinis
Predicatorum LausannensisOrganisation : procurator fidei et ipse
JaquetusPersonne :
delatus renunciaverunt processu et cause,
et petierunt per dominos judices concludi. Qui prefati
domini inquisitor et vicarius cum partibus predictis
ex–Conclusio in causaNote dans la marge de gauche par main secondaire (B)–ex concluserunt et assignaverunt eisdem partibus
diem quindecima mensisDate : 15.03.1448 huius ad audiendum
jus et sententiam proferri apud
BlonayLieu : retro
ecclesiam parrochialem dicti loci.
Acta fuerunt
hec loco,
die et horaPériode : le matin predictisDate : 12.03.1448, presentibus
venerabilibus et egregiis viris dominis
Girardo AlbiPersonne :
et
Petro de CultilliaPersonne : de
ViviacoLieu : jurisperitisTerme : ,
Petro de TavelloPersonne : domicelloTerme : ,
Anthonio BonedieiPersonne : ,
YbletoPersonne : et
Philipo ColumbiPersonne : fratreCorrigé de : fratribusey,
Jacobo de
FluminePersonne : ,
Humberto de GerdiliPersonne : ,
Petro RosPersonne :
castellano,
Johanne BrunetiPersonne : et
Johanne de
BerchiezPersonne : testibus ibidem astantibus.
15 mars 1448
Anno domini millesimo ccccmo quadragesimo octavo
a nativitate Domini sumpto, die vero quindecima mensis
marciiDate : 15.03.1448 virtute assignacionis subscriptis, comparuerunt
coram prefatis dominis inquisitore et vicario judicibus
prefatus
Jaquetus ez DurierPersonne : et frater
Petrus RondinelliPersonne :
appudCorrigé de : apudfa BlonayLieu : . Quibus ibidem presentibus et quamplurima
caterva gentium ad sermonem divinum audiendum,
prefatus dominus inquisitor suum sermonem fecit
etcAbréviation.
Quo facto prefatus procurator fidei petiit
fb jus
dici et sententiam proferri, prout ipsis partibus fuerat
assignatum. Quibus premissis per dominos judices
auditis, sedentes pro tribunali, ut moris est,
suam tulerunt sententiam in hunc qui sequitur
modum : In nomine
[sancte]Omission, complété(e) par analogiefc et individue Trinitatis
etcAbréviation.
25
Cuius sententie vigore fuit prefatus Jaquetus
DuriezPersonne : tanquam hereticus brachio secularisTerme :
potestatis per prefatos dominos judices derilictus
et traditus etcAbréviation. Presentibus venerabili et egregio
milite domino Johanne de BlonayPersonne : , magistro Johanne
de UlmoPersonne : in artibus magistro, domino Johanne GachetiPersonne :
presbiteroTerme : , Petro RosPersonne : castellano dicti loci, Johanne
de BerchiePersonne : et Johanne BrunetiPersonne : ac pluribus
aliis ibidem astantibus.
[Signature :] Glaudius BurritazPersonne : Seing/signe notarial
Résumé
Jaquet Durier, de Blonay, détenu au château de La Tour-de-Peilz, comparait le 3 mars 1448 devant le vice-inquisiteur Henri Chouvet et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, à la requête du châtelain et en présence de ce dernier et des nobles et bourgeois de La Tour-de-Peilz. Lors de cette première séance, Jaquet avoue spontanément son crime. Le lendemain, il poursuit ses aveux et dénonce dix personnes (7 hommes et 3 femmes). Le 6 mars, l’accusé ratifie ses aveux devant le vicaire Léopard de Bosco, en l’absence du vice-inquisiteur Chouvet. Ce dernier est remplacé le 9 mars par l’inquisiteur dominicain Pierre d’Aulnay, qui préside la cour dès ce moment et jusqu’à la fin du procès. Devant la cour présidée par l’inquisiteur et le vicaire de Bosco, Jaquet Durier ratifie ses aveux, abjure son hérésie et demande l’absolution. Le 11 mars, le procureur de la foi, Pierre Rondinel, produit contre lui un interrogatoire en quinze articles. Compte tenu des variations dans les réponses de l’accusé, le procureur demande une sentence interlocutoire de torture. Le jour même, la sentence interlocutoire est rendue par la cour et exécutée immédiatement. Jaquet complète ses aveux lors des interrogatoires des 11 et 12 mars, et augmente aussi le nombre de complices jusqu’à trente-trois personnes (23 hommes et 10 femmes). La sentence est rendue le 15 mars sous l’église de La Chiésaz, église paroissiale de Blonay : il est jugé hérétique et remis au bras séculier.