check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 3-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, von Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega und Martine Ostorero

Zitation: SDS VD D 1 3-1

Lizenz: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Catherine Quicquat, de Vevey

1448 März 15 – 18. Château de La Tour-de-Peilz

Catherine Quicquat, de Vevey, comparait le 15 mars 1448 devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, au château de La Tour-de-Peilz. Elle est dénoncée par plusieurs personnes déjà condamnées ainsi que par les témoins d’une enquête secrète instruite auparavant par les mêmes inquisiteur et vicaire. Suite à la deuxième monition, le procureur de la foi Pierre Rondinel produit des dépositions de témoins et des actes de procès d’hérétiques condamnés qui ont dénoncé Catherine. Le lendemain, suite à la troisième monition et comme Catherine refuse de passer aux aveux, le procureur de la foi demande une sentence interlocutoire pour soumettre l’accusée à la torture. Après une dernière monition, la sentence interlocutoire est rendue par la cour et exécutée immédiatement. Le dimanche 17 mars, Catherine demande au châtelain de La Tour-de-Peilz d’amener devant elle l’inquisiteur pour entendre sa confession. En présence de l’inquisiteur, du procureur de la foi, du notaire et de deux témoins, l’accusée passe aux aveux et dénonce onze personnes (7 hommes et 4 femmes), dont quatre déjà condamnés comme hérétiques. Le lendemain, Catherine ratifie ses aveux à l’exception de l’accusation contre l’un des supposés complices : Pierre Munier. Le même jour, la sentence est rendue par la cour et prononcée publiquement devant l’église Saint-Martin de Vevey.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Catherine Quicquat occupe les pages 29 à 43 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte huit folios, avec une erreur de numérotation moderne, puisqu’on trouve une page 29bis. Les pages 41 et 42 sont restées blanches, et le dos du cahier (p. 43) ne contient qu’une seule annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Le premier folio du dossier (p. 29–30) contient une partie de l’enquête secrète correspondant au témoignage de Jean Brunet, bourgeois de Vevey. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales, et qui authentifie le document à l’aide de son signet.

Editionstext

[Registraturvermerk am linken Rand von Hand des 20. Jh.:] 1448 marsDatum: März 1448

Processus Catherine QuiqctatPerson: de ViviacoOrt:

Sequitur inquisicio secreta sumpta per venerabiles viros dominos fratrem Petrum de AlnetoPerson: ordinis PredicatorumOrganisation: 1, heretice pravitatis inquisitoremBegriff: in diocesi LausannensiOrt: et GebennensiOrt: et quibusdam aliis civitatibus et locis, a sancta Sede apostolica specialiter deputatum, et Leopardum de BoscoPerson: vicariumBegriff: in hac parte reverendi in ChristoPerson: patris et domini nostri domini Georgii de SaluciisPerson: Dei et apostolice Sedis gracia LausannensisOrganisation: episcopiBegriff: et comitisBegriff: , contra et adversus CatherinamPerson: uxorem Thome QuicquatPerson: inquisitam.

Et primo2 discretus vir Johannes BrunetiPerson: clericusBegriff: et burgensisBegriff: TurrisOrganisation: primus testis productus juratus deligenterAuffällige Schreibung et secrete examinatus de et super infamiaBegriff: prefate CatherinePerson: inquisite. Qui testis dicit et deponit quod, a sex autKorrektur überschrieben, ersetzt: a[nis]a septem annis citra vel circaZeitspanne: 7 Jahre, ipse testis dici audivit in villis ViviaciOrt: , Turris de PeilOrt: a pluribus personis notis et vicinis dicte CatherinePerson: et quamplurimis aliis, quod ipsa CatherinaPerson: fuerat, erat et adhucKorrektur überschrieben, ersetzt: adhuncb est de heresisBegriff: pravitate diffamataBegriff:  ; dicens ulterius idem testis se dici audivisse certis diebus et horis a pluribus personis fidedignis quod quadam die qua dicta SibilietaPerson: cumbrusta fuit adducta ante Hospitale c–novis veteriKorrigiert aus: Novum3 Veteris–c MacelliOrt: 4 ViviaciOrt: in jornatisBegriff: castelli predicti loci pro cognicione de eadem SibiliaPerson: fienda de et super crimine heresisBegriff: tunc detentaKorrektur überschrieben, ersetzt: detentamd ; [S. 29bis]Seitenumbruchdicta SibilietaPerson: videns prefatam CatherinamPerson: in quadam fenestra necnon dictam JoliazPerson: 5, dixit et ore suo proprio protulit : « Ultra sunt due mulieres – respiciendo contra easdem mulieres – que ita beneHinzufügung oberhalb der Zeilee meruissentKorrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: merueruntf esse hic loco quo sumKorrektur überschrieben, ersetzt: suntg adducta pro cognicione fienda, prout et ego ». Subjungens quod quodam anno lapso de quo dicit se non recordari ad presens quod idem ponens dietinAuffällige Schreibung continuabat in domo domini Johannis GachetPerson: suo videre, in qua morabatur prefata CatherinaPerson: inquisita, que quidem CatherinaPerson: quamplurimis diebus et vicibus eidem testi deponenti cum eadem CatherinaPerson: solo in stupa dicte domus existenti levando litteras pergameneasKorrektur überschrieben, ersetzt: pergamenash, dixit eidem JohanniKorrektur überschrieben, ersetzt: JohaneteiPerson: deponenti, apponendo manus supra spatula eius tamquam pota : « JohannisPerson:  » – loquendo eidem deponenti – « ego tanta mala j orribilia feci, nescio quid deveniam ». Aliud nescit nisi quod quamplurima nefandissimaBegriff: k eidemHinzufügung auf Zeilenhöhel JohanniPerson: dixit, de quibus non recordatur, sed dicens premissa per ipsum deposita prout deposuit sunt vera super generalibus ; interrogatus an prece, precio, odio, timore vel favore etcAbkürzung., dicit quod nomKorrigiert aus: nonm nisi pro sola veritate dicenda.

[S. 30]Seitenumbruch

15 mars 1448

Anno Domini millesimo quatercentesimo quadragesimo octavo a nativitate Domini sumpto die vero veneris decima quinta mensis marciiOriginaldatierung: 15.3.1448. Sequitur n inquisicio seu inquisicionalis processus qui et que faciunt seu fieri intenduntur per venerabiles et egregios viros dominos o fratrem Petrum de AlnetoPerson: ordinis PredicatorumOrganisation: heretice pravitatis inquisitorem p–in civitate LausannensiOrt: et quibusdam aliis civitatibus et locisHinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen–p et Leopardum de BoscoPerson: [vicarium]Auslassung, sinngemäss ergänztq in hac parte reverendi in ChristoPerson: patris et domini nostri domini Georgii de SaluciisPerson: Dei et apostolice Sedis gracia LausannensisOrganisation: episcopi et comitis, contra et adversus CatherinamPerson: uxorem Thome QuicquatPerson: de ViviacoOrt: Lausannensis diocesisOrt: , ex mero officio sacre inquisicionis, diffamatam de crimine heresis damnate atque inculpatam per plures suos complices in crimine heresis dampnate qui eam in suis processibus inculpaverunt atque in ipsa sua inculpacione usque ad mortem inclusive perseveraverunt.

Et primo die predictaOriginaldatierung: 15.3.1448 in castro Turris de PeilAusstellungsort: ipsa CatherinaPerson: inquisita in platea ipsius castri constituta in conspectu predictorum dominorum inquisitoris et vicarii ac monita per eosdem dominos et inducta sacris ac monicionibusBegriff: ut veritatem de criminibus perpetratis in facto heresis dampnate vellet recognoscere, interrogata est prout sequitur.

Et primo utrum sciat se fore et esse diffamatam inter bonos et graves cristianos de pravitate hereticaBegriff: . r–Confitetur infamiamMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–r Que respondit et sponte recognovit seipsamKorrektur überschrieben, ersetzt: ipsams esse diffamatam de huiusmodi crimine et quod multociens fuit sibi improperatam a pluribus personis diversarum condicionum.

Item magis interrogata a quo tempore fuit diffamata, t–Tempus infamieMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–t dixit et respondit quod a tempore mortis cuiusdam SibiliePerson: que fuit combrusta in ViviacoOrt: , ipsa sumpxit inicium sue diffamacionis.

[S. 31]Seitenumbruch

Item magis interrogata quare sit diffamata a tempore dicte SibiliePerson: , dixit et respondit quod ideo quia u–Causa infamieMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–u ipsa conversabatur secum ; addens ulterius quod ipsa SibiliaPerson: , combrusta pro heresis crimine, docuit ipsam dare ad sumendum viro suo tres gutas sanguinis emissi a corpore suo proprio, quod hoc fecit, ut videlicet vir suus eam adamaret et sibi non esset molestus.

Item magis interrogata si aliud sciat de crimine heresis de qua diffamatur, dixit et respondit quod non, sed juravit super sanctis Dei euvangeliis die crastina se dicturam omnem veritatem de et super sibi impositis quam noverit et sciverit, petens dilacionem usque in crastinumDatum: 16.3.1448.

Quibus peractis predicti domini inquisitor et vicarius predictam CatherinamPerson: inquisitam caritative et in visceribus Jhesu ChristiPerson: multipliciter admonueruntBegriff: ut, spreta omni seculi vanitate atque postposito omni timore humano, omnem puram et nudam veritatem super commissis criminibus de quibus inculpatur vellet recognoscere, promittentes eidem, si hoc faceret, omnem gratiam sancte matris Ecclesie, requirentes inde sibi dari et concedi litteras testimoniales per me infrascriptum juratum clericum et notarium auctoritate imperiali notarium publicum. Que quidem CatherinaPerson: humiliter requisivit predictos dominos judices ut sibi terminum concederent usque ad diem crastinam ad se avisandum et super interrogatoriis sibi factis v deliberandum.
Cui CatherinePerson: inquisite ipsi domini judices assignaverunt diem sequentem que erit decima sexta mensis huius marcii, [S. 32]Seitenumbruchhora primeZeitspanne: morgensDatum: 16.3.1448, presentibus ibidem Petro RosPerson: castellanoBegriff: ViviaciOrganisation: , Anthonio BonedieiPerson: , Johanne CatioPerson: , Johanne BrunetiPerson: et Johanne de BerchiezPerson: , burgensesBegriff: Turris de PeilOrganisation: , testibus ibidem astantibus et me notario subscripto.

15 mars 1448, plus tard

Anno et die predictis hora et loco superius scriptisOriginaldatierung: 15.3.1448 vigore assignacionis suprascripte predicta CatherinaPerson: inquisita fuit per prefatum dominum inquisitorem caritative admonita utHinzufügung auf Zeilenhöhew, per passionem domini nostri Jhesu ChristiPerson: , omnem veritatem vellet recognoscere. Que quidem CatherinaPerson: inquisita dixit et respondit ipsam non esse aliqualiter x maculatam de heresiiAuffällige Schreibung, nec unquam aliud diceret seu recognosceret. Qua monicioneBegriff: sic facta visaque responssioneAuffällige Schreibung attentisque infamia et accusacionibus contra eandem inquisitam per aliquos y concrematos hereticos factasKorrigiert aus: factisz, produxit discretus vir frater Petrus RandonelliPerson: ordinis PredictatorumKorrigiert aus: PredicatorumaaOrganisation: procurator fideiBegriff: in vim majoris probacionis quosdam testes et processus. Quibus premissis sic factis atque visis petiit idem procurator fidei debere inquiri in propriam personam ipsius inquisite atque torquiriBegriff: debere donec veritas ab ore suo eruatur, petens super premissis interloqui. Qui prefatus dominus inquisitor attentis productis et requisicionibus per procuratorem fidei factis, assignavit eisdem partibus diem sabbati predictam hora noneZeitspanne: nachmittagsDatum: Samstag, 16.3.1448 ad procedendum ulterius in causa prout juris fuerit et racionis.

[S. 33]Seitenumbruch

16 mars 1448

Anno predicto, die vero sabbati que fuit decima sextaKorrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: setaab mensis huius marciiOriginaldatierung: 16.3.1448 vigore assignacionis suprascripte in castroAusstellungsort: predicto et in camera superioriKorrigiert aus: superioreac juxta magnam aulam comparuit prefata CatherinaPerson: inquisita coram prefatis dominis inquisitore et vicario atque admonita per eosdem dominos judices caritative pro tercia monicioneBegriff: et termino peremptorio, ut veritatem sponte et cunfesstinKorrigiert aus: confestimad vellet recognoscere. Que quidem CatherinaPerson: delata nichil in contrarium premissorum allegans, respondit : « Vere ego non amplius loquar quam supra jam locuta sum ; faciatis de meHinzufügung oberhalb der Zeileae quid volueritis ».
Qua responsione sic facta, prefatus frater Petrus RondinelliPerson: procurator fidei, videns suam dicte CatherinePerson: pertinanciamKorrigiert aus: pertinaciamaf, petiit prefatis dominis judicibus, prout superius per ipsum petitum extitit, videlicet ag sentenciam interloquutoriamBegriff: contra eandem CatherinamPerson: delatam proferri ipsamque exequutam demandari, ah–dicens et proponens sic de, etcAbkürzung.Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen–ah de jure fieri debere, ai–producens processum inquisitorialem contra eandem ream factum atque certos alios processus in quibus ipsa delata per plures suos complices fuerat inculpata de crimine heresis de qua inquiritur, videlicet processum etcAbkürzung.Hinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichen–ai Que quidem CatherinaPerson: fuit per prefatos dominos inquisitores iterata vice caritative admonita in virtute passionibusKorrigiert aus: passionisaj domini nostri Jhesu ChristiPerson: ut omnem veritatem de per eam in crimine heresis perpetratis vellet recognoscere. Que CatherinaPerson: delata aliud non respondit nisi prout supra. Qui prefatus procurator fidei petiit per prefatos dominos judices interloqui, prout supra per ipsum petitum extitit.
Quibus auditis et per procuratorem fidei petitis ipsa CatherinaPerson: delata presente nichil in contrarium premissorum dicente seu allegante, [S. 34]Seitenumbruchsed dicente : « Ecce me, faciatis quid volueritis, quia nichil aliud de me habebitis ».
Prefati domini judices habita deliberacione cum libris et viris peritis suam tulerunt sentenciam interloqutoriamAuffällige SchreibungHinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichenak in hunc qui al sequitur modum :
Federzeichnung † ChristiPerson: nomine am–Prima sentencia interloqutoriamMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–am invocato. Nos prefati inquisitor et vicarius, actentis difamacionibus, accusacionibus et requisicionibus procuratoris fidei certisque aliis animum nostrum moventibus, te CatherinamPerson: delatam decernimus, pronunciamus et judicamus per hanc nostram interlocutoriam sentenciam, te debere in propriam personam inquiri, donec et quousque veritas ab ore tuo eruatur, citra tamen mortem, sanguinis effusionem et membrorum mutilacionem de quibus expresse protestatur.
Qua sentencia lata, ipsa delata nichil in contrarium allegante, procurator fidei eandem sentenciam quantum potuit approbavit et petiit eandem sentenciam interlocutoriam exequucioni demandari. Quibus sic factis, predicta anCatherinaPerson: delata fuit ad cordamBegriff: ligata atque a terra pluribus vicibus elevata, tandem ad suiAuffällige Schreibung requestam fuit eadem CatherinaPerson: deposita, nil tamen aliud confiteri volente, sed solum dicente : « Demictatis me pro nunc, et ego me avisabo ». Eo tunc ao–eandem CatherinamKorrigiert aus: eadem CatherinaPerson: –ao juxta ignem in camera domini castellani fuit adducta pro sua calefacioneKorrigiert aus: calefactioneap recreativa, et ibidem demissa.
Acta fuerunt hec prout supra, presentibus venerabilibus viris fratre Petro AnselPerson: ordinis Sancti FrancisciOrganisation: , Girardo AlbiPerson: , Petro de CultilliaPerson: jurisperitisBegriff: , Guillelmo de LavigniacoPerson: priore de SeptemsalisOrganisation: 6, magistro BartholomeoPerson: de LinierolisOrt: , Johanne allumpno de BlonayPerson: , Jacobo de FluminePerson: , Petro RosPerson: castellano, Johanne de BerchiePerson: et Johanne BrunetiPerson: testibus ibidem astantibus.

[S. 35]Seitenumbruch

17 mars 1448

Anno domini millesimo quatercentesimo quadragesimo octavo a nativitate sumpto, die vero dominica de RamispalmarumBegriff: decima septima mensis marcii hora sexta ante meridiemZeitspanne: nachmittagsOriginaldatierung: 17.3.1448, prefata CatherinaPerson: misit per Petrum aq RosPerson: castellanum dicti loci querere prefatum dominum inquisitorem ad ipsam CatherinamPerson: audiendum de perpetratis per eam in crimine heresi ; ad cuius Petri RosPerson: requestam et pro consolacione ipsius inquisite, ad eandem inquisitam accessit una secum Anthonio BonedieiPerson: , fratre Petro RondinelliPerson: , Johanne ChevalierPerson: et me notario subscripto.
Quibus ibidem presentibus in castro Turris de PeilAusstellungsort: in quadam camera juxta portam coram eadem CatherinaPerson: , eadem CatherinaPerson: dixit prefato domino inquisitori : « Habeatis misericordiam de me, quia vere ego volo confiteri omnia per me commissa in crimine heresi ».

Et primo dixit et sponte confessa fuit quod sunt circiter undecinAuffällige Schreibung anni vel circaDatum: 1437 quod ipsa inquisita veniendo de versus Sanctum MartinumOrt: ViviaciOrt: obviavitKorrektur überschrieben, ersetzt: oviavitar cuidam mulieri dicte SibiliePerson: que fuit cumbrustaAuffällige Schreibung. Que quidem SibiliaPerson: eidem CatherinePerson: dixit : « Vere opportet quod ego confitear tibi, et tu confitearisKorrektur überschrieben, ersetzt: confiterisas michi ». Que at–Introitus sinagogeBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–at inquisita respondit : « Ego non sum presbiter, vere non faciam ». Et tunc eadem SibiliaPerson: eandem CatherinamPerson: invitavit ad cenam ad domum suam eadem die. Que quidem CatherinaPerson: ivit ad cenandum cum eadem SibiliaPerson: et comedit bonas carnes, sed nescit que essent.

[S. 36]Seitenumbruch

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod quadam die lune inter nonam et decimam horasZeitspanne: abendsZeitspanne: Montag quidam Petrus FlourPerson: , Johanneta AvonsazPerson: et predicta SibiliePerson: 7, blandis loquiis eandem CatherinamPerson: duxerunt ad quandam aream que erat Johannis GotPerson: , vocata area de GilamontOrt: , et ibidem erat quidam renardusBegriff: au–Nomen dyaboliBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–au qui vocabatur RabielPerson: . Interrogata quid esset ille renardus, dixit quod predicta SibiliePerson: dixit ei quod opporterat sibi facere homagiumBegriff: quia erat magister sinagoge, sed non credebat ipsum renardum esse diabolumBegriff:  ; dicit tamen quod ipsa tunc renuit facere homagium. Interrogata qui erant presentes, dicit av–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–avquod predicti Johannes GotPerson: et Johannes BoveratPerson: de ViviacoOrt: , dicens tamen quod nil aliud fecerunt, nec biberunt nec comederunt, sed assignaverunt diem jovisZeitspanne: Donnerstag tunc inmediate sequentumKorrigiert aus: sequentemaw in eodem loco.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod eadem die jovisZeitspanne: Donnerstag superius dicta eadem CatherinaPerson: cum superius nominatis ivit ad sinagogam in area predicta ibidemque diabolo in specie unius renardi homagium fecit etHinzufügung oberhalb der Zeileax obsculata est in culo sub cauda ay–YdolatriaBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–ay deditque eidem diabolo vocato RabielPerson: in signum homagii et fidelitatis quatuor denarios lausannensesWährung: 4 Lausanner Pfennige quos sibi posuit supra quendam lapidem. az–Census et tributumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–az Quo homagio facto idem demonBegriff: RabielPerson: magister suus precepit sibi inquisite ut ipsa negaret Deum omnipotentem, beatam Virginem ba–ApostasiaBegriff: a fideMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–ba MariamPerson: totamque curiam celestem et omnia Ecclesie sacramenta. Que quidem CatherinaPerson: premissa omnia negavit cupiavitque ad terram in despectu premissorum.

[S. 37]Seitenumbruch

bb–Comestio carnis humaneBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bb Item magis dixit et sponte confessa fuit quod ipsa CatherinaPerson: inquisita cum pluribus quos omnes non noscebat in eadem sinagoga comederunt carnes puerorumBegriff: bc–cum aleis viridisHinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen–bc, bonum panem et biberunt bonum vinum album et rubeum.

Item interrogata an esset de dieZeitspanne: tags sive de nocteZeitspanne: nachts, dixit bd–Quare qui male agit, odit lucem.Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bd quod de nocteZeitspanne: nachts. Interrogata qualiter se videbant, dixit et sponte confessa fuit quod se videbant mediantibus quibusdam parvis candelis lumenBegriff: emictentibus be–De candelis synagogueBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–be obscurum ad modum aque que exit de fimo, et sunt ille candele ad modum stercoris canisBegriff: .

Item magis interrogata qualiter ibat ad sinagogam, dixit et respondit quod ibat et rediebat supra unum parvum baculum album quem bf–BaculusBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bf sibi tradiderant dicta SibiliezPerson: que fuit igne cremata et quedam dicta AvonsazPerson: de ViviacoOrt: .

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod magister suus videlicet RabielPerson: , qui gerebat plurima cornua in capite suo, dum erat in sinagoga in specie predicta cum pluribus renardis, sibi inquisite precepit et dixit quod in PaschateBegriff: Datum: beweglicher Feiertag non reciperet bg–De corpore ChristiBegriff: Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bg corpus Christi ; et si recipereat, quod apportaret sibi ad sinagogam aut saltin daret ad comedendum canibus. Que quidem CatherinaPerson: dixit se corpus Christi recepisse prout ceteri christiani nec fecit superius per magistrum suum sibi imposita.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod magister suus RabielPerson: promisit sibi inquisite bh–DyabolusBegriff: dabat ei stipendiumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bh dare quolibet mense quinque solidos lausannensesWährung: 5 Lausanner Sol . Interrogata an ille magister sibi tradiderit, dixit quod non, ymo Johannes GotPerson: et post mortem ipsius quidam homo de CastelloOrt: qui est in medio etatis.

[S. 38]Seitenumbruch

Item magis interrogata qui ibidem fuerunt presentes, dixit et sponte confessa fuit quod dicta bi–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bi SibiliePerson: et dicta AvonsazPerson: , uxor Henrici de PlateaPerson: 8 et dicta JoliazPerson: , filia Stephani douz ClochierPerson: , Johannes GotPerson: et quidam homo de CastelloOrt: qui est in medio etatis.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod ipsa quadam alia die jovis fuit bj–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bj in sinagoga in area Petri TorneriiPerson: de AutavillazOrt: ubi fuerunt omnes per ipsam superius nominati et quedam Colleta RosetazPerson: 9 de BrentOrt:  ; ibique comederunt quandam filiam que erat SibiliePerson: et quod ipsamet SibiliaPerson: interfecit et apportavit ad sinagogam, et quidam Petrus FlourtPerson: eam preparavit quia tunc erat quocus – et post ipsum fuit coquus Jaquetus DurierPerson: de BlonayOrt:  –, et postmodum eandem filiam comederunt cum aleis albis.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod quando ipsi fuerunt cenati tripudiaverunt, et quod erant ibidem tum plures vurpesBegriff: et cati, et quidam magnus qui sedebat in specie orribilissima quasi unius demonis qui habebat os torsum ; et postmodum habitabant, bk–Coitus cum demoneMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bk primo magister sinagoge habitabat cum ipsa, antequam alii et post eum alii homines.

Item interrogata an ille diabolus emitteret semen prout alie persone, qui respondit et dixit quod non, sed dicit quod habentAuffällige Schreibung senxumKorrigiert aus: sexumbl ita frigidum quod est unum mirabile, dicens ulterius quod ipsa multociens ea de causa infirmabatur.

[S. 39]Seitenumbruch

Item magis interrogata quantis vicibus magister cum ea habitavit et qualiter habitabat, bm–Quotiens demon coivit secumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bm dixit et sponte confessa est quod circa duodecim vicibus et more sodometico. Item magis interrogata quanti homines cum ea habitabant, dixit quod aliquando sex et aliquando plures, et quod diabolus, quando ibat ad eam, erat sicut unius sovajozBegriff: Sprachwechsel: Französisch.

Item magis dixit et sponte confessa fuit ipsam inquisitam fuisse quadam alia vice – fuit annus in vindemiis nuper lapsis – usque Sanctum MartinumOrt: ubi tenerunt sinagogam et fecerunt magnum tumultum cuidem presbitero qui exivit curam10, quod ipse incepit clamare, et fuit hoc juxta latrinas, fueruntque ibidem bn–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bn presentes, dixit quod predicta JoliazPerson: , Anthonius BronPerson: , Petrus MugnerPerson: et Johanneta de PlateaPerson: superius nominata nil aliud ibidem fecerunt, dicens ulterius quod ibant ad sinagogam bis in septimana videlicet [diebus]Auslassung, sinngemäss ergänztbo luneZeitspanne: Montag et jovisZeitspanne: Donnerstag.

Item magis dixit et sponte confessa fuitAuffällige Schreibung11 ipsam fuit ad sinagogam quadam alia vice usque nemus dictum OrbereazOrt: ubi biberunt et comederunt prout bp in aliis sinagogis, bq–ComplicesMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bq et vidit predictum Petrum MugnerPerson: . Interrogata sub periculo anime sue an esset hereticus, dixit quod sic ; dicens ulterius quod vidit eum in sinagoga circa octo vicibus et habitavit more sodometico cum ea prout ceteri. Interrogata in quibus locis ipsa inquisita vidit ipsum PetrumPerson: , dixit quod in locis superius nominatis per ipsam. Nulla alia pro tunc dixit.
Et fuerunt presentes br Anthonius BonedieiPerson: , Johannes ChevalierPerson: , frater Petrus RondinelliPerson: et ego notarius subscriptus.

[S. 40]Seitenumbruch

18 mars 1448

Anno predicto die vero lune sequenti hora primeZeitspanne: morgensOriginaldatierung: 18.3.1448 loco predicto, coram prefatis dominis inquisitore et vicario comparuit eadem CatherinaPerson: inquisita. Ultra premissa dixit bs–Rediit ad vomitumMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bs quod ipsa fuit confessa in GebennisOrt: ante mortem SibiliePerson: , et post iterato reincidit in sinagoga. Item magis fuerunt omnia et singula superius scripta et per ipsam confessata retractataKorrigiert aus: reiteratabt quibus reiteratis et sibi lectis, eius medio juramento tactis Dei euvangeliis omnia confirmavit esse vera12, sub dampnacione anime sue, excepto de Petro MugnerPerson: quem accusaverat, quia dixit ipsum nunquam vidisse in aliqua sectaBegriff:  ; bene dixit quod ipse Petrus MugnerPerson: cognoverat eam carnaliter.
Interrogata an aliud vellet addere vel diminuere, dixit quod non, et si vellet concludere in suo bu–Renunciatio in causaMarginalie am linken Rand von Nachtragshand (B)–bu processui, dixit quod sic. Eo tunc eadem CatherinaPerson: inquisita et frater Petrus RondinelliPerson: renunciaverunt processui et cause et petierunt per prefatos dominos judices cum ipsis concludi.
Quiquidem prefati domini judices concluderunt et assignaverunt eisdem partibus bv–eandem diemKorrigiert aus: eadem die–bv hora noneZeitspanne: morgens ante ecclesiam Beati MartiniOrt: de ViviacoOrt: ad audiendum jus sentenciamque diffinitivam proferendam.
Quibus die, horaZeitspanne: morgensOriginaldatierung: 18.3.1448 et loco predictis, post sermonem generalemBegriff: ibidem factum confirmatoque per ipsam coram populo suo processu, prefati domini judices sedentes pro tribunali suam tulerunt sentenciam in hunc qui sequitur modum : In nomine sancte et individue Trinitatis amen13.
Et fuerunt presentes in confessione et retractacione premissorum venerabiles viri discreti Girardus AlbiPerson: , Petrus de CurtilliaPerson: jurisperitiBegriff: , Anthonius BonedieiPerson: , Johannes de BerchierPerson: , Petrus RosPerson: castellanus dicti [loci]Auslassung, sinngemäss ergänztbw, Johannes BrunetiPerson: et ego notarius suscriptus. Datum ubi supra.

[Unterschrift:] Glaudius BurritazPerson: Notarzeichen

[S. 41]Seitenumbruch

[S. 42]Seitenumbruch

[S. 43]Seitenumbruch

bx–Extraxi nomina accusatorum infrascriptorumHinzufügung am unteren Rand von anderer Hand–bx

Anmerkungen

  1. Korrektur überschrieben, ersetzt: a[nis].
  2. Korrektur überschrieben, ersetzt: adhunc.
  3. Korrigiert aus: Novum3 Veteris.
  4. Korrektur überschrieben, ersetzt: detentam.
  5. Hinzufügung oberhalb der Zeile.
  6. Korrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: meruerunt.
  7. Korrektur überschrieben, ersetzt: sunt.
  8. Korrektur überschrieben, ersetzt: pergamenas.
  9. Korrektur überschrieben, ersetzt: Johanete.
  10. Streichung durch einfache Durchstreichung: fec[i].
  11. Streichung durch einfache Durchstreichung: de crim[ina].
  12. Hinzufügung auf Zeilenhöhe.
  13. Korrigiert aus: non.
  14. Streichung durch einfache Durchstreichung: pro[cessus].
  15. Streichung durch einfache Durchstreichung: inquisitorem.
  16. Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen.
  17. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  18. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  19. Korrektur überschrieben, ersetzt: ipsam.
  20. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  21. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  22. Streichung durch einfache Durchstreichung: interrogandum.
  23. Hinzufügung auf Zeilenhöhe.
  24. Streichung durch einfache Durchstreichung: in[culpatam].
  25. Streichung durch einfache Durchstreichung: he[reticos].
  26. Korrigiert aus: factis.
  27. Korrigiert aus: Predicatorum.
  28. Korrektur oberhalb der Zeile, ersetzt: seta.
  29. Korrigiert aus: superiore.
  30. Korrigiert aus: confestim.
  31. Hinzufügung oberhalb der Zeile.
  32. Korrigiert aus: pertinaciam.
  33. Streichung durch einfache Durchstreichung: dictum.
  34. Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen.
  35. Hinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichen.
  36. Korrigiert aus: passionis.
  37. Hinzufügung am rechten Rand mit Einfügungszeichen.
  38. Streichung durch einfache Durchstreichung: qu[i].
  39. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  40. Streichung durch einfache Durchstreichung: Anthonia fuit.
  41. Korrigiert aus: eadem CatherinaPerson: .
  42. Korrigiert aus: calefactione.
  43. Streichung durch einfache Durchstreichung: de.
  44. Korrektur überschrieben, ersetzt: oviavit.
  45. Korrektur überschrieben, ersetzt: confiteris.
  46. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  47. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  48. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  49. Korrigiert aus: sequentem.
  50. Hinzufügung oberhalb der Zeile.
  51. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  52. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  53. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  54. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  55. Hinzufügung am linken Rand mit Einfügungszeichen.
  56. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  57. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  58. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  59. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  60. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  61. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  62. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  63. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  64. Korrigiert aus: sexum.
  65. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  66. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  67. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  68. Streichung durch einfache Durchstreichung: jam.
  69. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  70. Streichung: Jo[hannes].
  71. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  72. Korrigiert aus: reiterata.
  73. Marginalie am linken Rand von Nachtragshand (B).
  74. Korrigiert aus: eadem die.
  75. Auslassung, sinngemäss ergänzt.
  76. Hinzufügung am unteren Rand von anderer Hand.
  1. Il s’agit des DominicainsOrganisation: établis au couvent de la MadeleineOrganisation: à LausanneOrt: (Ostorero 1995, p. 195).
  2. Il est rare que la déposition d’un témoin soit conservée, d’où le grand intérêt de ce document. Le terme « primus » nous indique par ailleurs que d’autres témoins ont été entendus au cours de cette enquête préalable. Ce témoignage ne porte malheureusement pas de date précise.
  3. L’Hôpital Neuf du Vieux-MazelOrt: a été fondé en 1327Datum: 1327. C’est dans la grande salle de cet édifice que se tenaient les séances du Conseil de Ville, dès 1356Datum: 1356 (De Montet 1884, p. 84–89 et p. 108). Peut-être est-ce pour cette raison que SibyllePerson: y est conduite.
  4. Le quartier du Vieux-MazelOrt: (ou Vieux-Marché) est un bourg ancien de VeveyOrt: , situé sur l’emplacement probable de la station romaine de VibiscumKursiv (De Montet 1884, p. 23–30).
  5. Une « Joliat » est déjà mentionnée dans le procès de Jaquet DurierPerson: (SDS VD D 1 2-1 : ACV, Ac 29, p. 24).
  6. Prieuré des chanoines du Grand-Saint-BernardOrt: .
  7. Dans la comptabilité de la châtellenie savoyarde de Vevey / La Tour-de-Peilz, figure à la fin du compte du 1er mars 1440 au 1er mars 1441Datum: 1.3.1440 – 1.3.1441 reçu par le trésorier général de SavoieOrt: Michel de FerroPerson: la mention selon laquelle une certaine SybillePerson: , épouse de Jaquet GonraPerson: (qualifié ailleurs de « magister » et habitant de VeveyOrt: ), a été brûlée pour ses « démérites », suite à une condamnation des bourgeois et des coutumiers de VeveyOrt: (Ostorero et al. 2007, p. 415–417, 433).
  8. Nous apprendrons plus tard qu’elle se prénomme JeannettePerson: .
  9. Il s’agit de la même Colette RosetazPerson: mentionnée dans le procès de Jaquet DurierPerson: (SDS VD D 1 2-1 : ACV, Ac 29, p. 15, 23 et 24).
  10. Il est difficile de situer précisément la demeure du curé de VeveyOrt: , qui semble avoir occupé différents lieux entre le début du XIVe siècle et le début du XVIe siècle. En 1462Datum: 1462, elle est dite située au bourg supérieur d’OronOrt: , près de la porte du Chapitre, au nord de la maison des nobles de Belletruches (De Montet 1884, p. 75).
  11. On attendrait « fuisse ».
  12. La contradiction avec la phrase précédente est inhérente au procès-verbal. Il s’agit d’une rétractation partielle, qui ne concerne que l’aveu lié à Pierre MunierPerson: .
  13. La sentence définitive n’a pas été conservée.