check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 8-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, par Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega et Martine Ostorero

Citation : SDS VD D 1 8-1

Licence : CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Jaquette Pelorinaz, de Martigny

1459 avril 25 – mai 10. Château de Martigny

Jaquette Pelorinaz, de Martigny, arrêtée le 4 avril 1459, comparait le 25 avril 1459 devant le vice-inquisiteur [et représentant de l’évêque de Sion] Pierre Ginod, au château de Martigny. Après la quatrième monition et à la demande du procureur de la foi Victor Massenet, la sentence interlocutoire est rendue par la cour le 28 avril et exécutée le lendemain. L’inculpée avoue et dénonce au total 12 personnes (8 hommes, dont 3 déjà défunts ; et 5 femmes, dont 2 déjà défuntes). Le 1er mai, suite à la confirmation des aveux, le lieutenant de l’inquisiteur conclut le procès. Le 5 mai, Jaquette ratifie à nouveau ses aveux devant le vicaire épiscopal Pierre Cochard. La sentence est rendue le 10 mai au cimetière de l’église paroissiale de Martigny. Jaquette est condamnée à la confiscation de ses biens et à la remise au bras séculier pour être punie, ainsi que deux autres femmes, Michelle de Villa et Agnès de Luchia. Elles sont mises au bûcher le jour même.

Bien que ce procès concerne le Valais savoyard et le diocèse de Sion, il a été réuni au registre ACV, Ac 29, qui contient majoritairement des procès relatifs au diocèse de Lausanne et au pays de Vaud. Les éditeurs respectent ainsi l’unité codicologique du registre.

Le procès de Jaquette Pelorinaz occupe les pages 92 à 103 du registre Ac 29 ; les pages 101 à 103 ont été laissées en blanc. Le notaire et clerc François Bosset rédige chacune des étapes du procès et il s’intitule « scriba inquisitionis », mandaté par le vice-inquisiteur Pierre Ginod. Les lignes correspondant aux aveux et à leur confirmation par l’accusée (« responsio, repetitio et ratificatio ») sont rédigées par une deuxième main anonyme ; il s’agit vraisemblablement de celle du notaire Jean de Loes, de Sembrancher, dont François Bosset aurait validé les écrits de la signature de son propre nom. Cette deuxième main se rapproche beaucoup de celle, aussi anonyme, qui a écrit la sentence, conservée indépendamment du procès dans le fonds factice des Archives de Martigny-Mixte.

Texte édité

[Note d’archives dans la marge de gauche par une main du XXe siècle :] 1459 avril 25Date : 25.04.1459

Processus contra Jaquetam PelorinazPersonne : , suspectam de secta heretice pravitatis

25 avril 1459

Anno Domini millesimo IIIIC LIXno et die vicesima quinta mensis aprilisDate : 25.04.1459, in castro MartigniaciLieu d’origine : 1, vigore assignacionis facte comparet coram venerabili et egregio viro fratre Petro GinodiPersonne : , ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : , sacre theologie professore, locumtenente reverendi patris hereticeque pravitatis inquisitorisTerme : a sancta Sede apostolica specialiter deputati in diocesibus SedunensiLieu : , LausannensiLieu : et GebennensiLieu : , necnon eciam vicesgerente in hac parte auctoritate sibi commissa reverendi in ChristoPersonne : patris et domini domini VualteriiPersonne : , Dei et apostolice Sedis gracia episcopiTerme : SedunensisOrganisation : , comitisTerme : et prefectiTerme : VallesiiLieu : , videlicet dicta Jaqueta PelorinaPersonne : , de RaspisLieu : 2, parrochie MartigniaciLieu : , suspecta de crimine hereticeTerme : pravitatis.
Quequidem JaquetaPersonne : promisit et juravit juramento suo corporali, tactis Dei euvangeliis per eandem in manibus prefati domini locuntenentisAinsi, et sub pena habere delictum pro confesso de quo inculpatur et est supecta si de perjurio convicta fuerit.
Interrogata an sciat causam sue detencionis, que JaquetaPersonne : dicit quod non.
Qui prefatus dominus vicarius sibi JaquetePersonne : notifficavitAinsi quod est detenta pro crimine heresis et appostassieTerme : Ainsi de quo inculpatur et tenetur pro suspecta, presentans prefatus dominus vicarius dicte JaquetePersonne : presenti et audientCorrection par-dessus, remplace : dai eamque diligenter exortatus est quod si voluerit confiteri, dicere et declarare veritatem quam sciverit de et super dicto heresis crimine, se offert sui parte necnon prefati domini SedunensisOrganisation : episcopi sibi facere misericordiam de jure redeuntibus et penitentibus ad sanctam matrem Ecclesiam, puro corde et fide non ficta, promissam facere et concedere auctoritate dicti inquisicionis officii.
Quequidem JaquetaPersonne : dicit et respondit se numquam fuisse nec esse de sectaTerme : hereticorumTerme : et non indigere propter hoc de misericordia sibi supra presentata.
Quibus auditis, prefatus dominus locuntenensAinsi quo supra nomine dictam JaquetamPersonne : pro prima monicioneTerme : juridica monuit et diligenter, ut convenit, exortatus est ut ipsa JaquetaPersonne : hinc ad diem jovis proximam XXVI dicti mensis aprilisDate : jeudi, 26.04.1459, hora none, super premissis advertere velit et compareat personaliter coram prefato domino locumtenente in ipsiusque presencia omnimode confiteatur veritatem de et super dicto crimine heresis de quo est inculpata et tenetur pro suspecta, presentans ut supra sibi JaquetePersonne : misericordiam sancte matris Ecclesie que redeuntibus et penitentibus, puro corde et fide non ficta, est promissumAinsi.
De quibus premissis omnibus prefatus dominus b locumtenens michi notario subscripto peciit litteram testimonialem, presentibus ad hec vocatis et rogatis, videlicet venerabilibus religiosis Petro VuilliensPersonne : et Petro RolazPersonne : , canonicis Montis JovisLieu : , Jacobo de FausonayPersonne : , Johanne de BertholinisPersonne : , Johanne de PratoPersonne : , Perrodo MorandiPersonne : , Rolando de BasqueriaPersonne : et pluribus aliis testibus etcAbréviation.

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

[p. 93]Saut de page

26 avril 1459

Secunda monicioCentré

Anno et loco quibus supra et die vicesima sexta mensis aprilisDate : 26.04.1459, vigore assignacionis suprascripte comparuit personaliter eadem JaquetaPersonne : coram venerabili religioso fratre Victore MacenetiPersonne : , ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : 3, in decretis baccallarioAinsi et ad hoc missisCorrigé de : missoc per egregium fratrem Petrum GinodiPersonne : predictum, locuntenentem ut supra.
Quiquidem frater VictorPersonne : , procurator fideiTerme : quo supra nomine sibi JaquetePersonne : misericordiam Ecclesie in forma juris presentavit si puro corde, fide non ficta, redire vellet ad gremium sancte matris Ecclesie et omnimodam dicere veritatem de se et suis complicibus.
Que dicta JaquetaPersonne : respondit eidem fratri VictoriPersonne : se nichil scire de hiis de quibus inquirebatur contra eam.
Quibus auditis per dictum fratrem VictoremPersonne : , assignavit eidem JaquetePersonne : horam, videlicet ad eandem diem, hora vesperorum, coram ipso personaliter compariturCorrigé de : amd pro tercia [monicione]Omission, complété(e) par analogiee, ut sibi f veritatem diceret de hiis de quaAinsi inculpatur.
De quibus premissis omnibus dictus g frater VictorPersonne : quo supra nomine michi notario subscripto peciit litteram testimonialem, presentibus Ansermo AlbiPersonne : , de Sancto BrancherioLieu : , et Johanne BasPersonne : , famulo castellani.

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

26 avril 1459, plus tard

Tercia monicioTerme : Centré

Anno, indicione, dieDate : 26.04.1459, loco et coram testibus quibus supra, vigore assignacionis suprascripte comparuit personaliter eadem JaquetaPersonne : coram prefato domino locuntenenteAinsi.
Quiquidem locumtenens sibi JaquetePersonne : misericordiam Ecclesie in forma juris presentavit si puro corde, fide non ficta, redire vellet ad gremium sancte matris Ecclesie et omnimodam dicere veritatem de se et suis complicibus.
Que dicta JaquetaPersonne : respondit eidem domino locumtenenti se nichil scire de hiis de quibus inquirebatur contra eam.
Quibus auditis, dictus dominus locumtenens assignavit eandem JaquetamPersonne : , ad diem sabbati sequentis XXVII dicti mensisDate : samedi, 27.04.14594 personaliter comparituram, coram ipso domino locumtenente, etcAbréviation.
De quibus premissis omnibus et singulis prefatus dominus locumtenens michi notario subscripto peciit litteram testimonialem, presentibus quibus supra.

[p. 94]Saut de page

27 avril 1459

Quarta monicioTerme : ex habundantiCentré

Anno et loco prenotatis et die sabbati vicesima septima mensis aprilisDate : 27.04.14595, vigore assignacionis prescripte comparuit personaliter eadem JaquetaPersonne : coram prefato domino locumtenente.
Quiquidem locumtenens sibi JaquetePersonne : pro ultimo dictarum monicionum termino et ex habundanti, quia misericordia sancte matris Ecclesie est major quam malicia et peccatum, dicte JaquetePersonne : misericordiam Ecclesie in forma juris presentavit si tamen puro corde, fide non ficta, redire vellet ad gremium sancte matris Ecclesie et omnimodam dicere veritatem de se et suis complicibus.
Que dicta JaquetaPersonne : respondit eidem domino locumtenenti se nichil scire de hiis de quibus inquirebatur contra eam.
Quibus auditis, dictus dominus locumtenens assignavit eandem JaquetamPersonne : ad dies sequentes coram ipso personaliter comparituram ad inquirendum in propriam personam eiusdem JaquetePersonne : secundum formam juris pro veritate ex ore suo habenda, alias dicturam et proposituram causam justam et racionabilem, si quam habeat, quare in propriam personam eiusdem inquiri non debeat, instante procuratore fidei, ulteriusque processurum, ut fuerit racionis.
Datum die et anno quibus supraDate : 27.04.14596, in castro MartigniaciLieu d’origine : , presentibus ad hec vocatis testibus Jacobo CavelliPersonne : , clericoTerme : et notarioTerme : publico, et Johanne BasPersonne : , famulo castellani.

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

27 ou 28 avril 1459

Sentencia interlocutoriaTerme : Centré

Anno, die et locoDate : 27.04.14597 prenotatis comparuit in castro MartigniaciLieu d’origine : dicta JaquetaPersonne : assignata coram nobis et interrogata si et desuper hiis de quibus intitulabatur et inculpabatur veritatem dicere vellet.
Que respondit se de dicta materia nichil scire nec scire velle.
Quibus auditis, dictus dominus locumtenens interrogavit eam si aliquos inimicos capitales haberet et a testimonio repellere vellet.
Que respondit et dicit quod non.
Et insuper interrogata si se deffendere super hiisCorrection par-dessus, remplace : hoch [p. 95]Saut de pagevellet et ad suas deffensiones admitti, que dixit se esse bonam et perfectam et aliud nichil dixit.
Quibus suis responsionibus auditis, prefatus frater Victor MactenetiPersonne : , jurisperitus et baccallarius in decretis, procurator fidei, attentis accusacionibus, variacionibus, indiciis et famamCorrigé de : famai magno tempore contra eandem JaquetamPersonne : laborantibus, peciit in eius personam inquiri, donec et quousque veritas ex ore eius haberetur.
Nos igitur frater Petrus GinodiPersonne : , sacre theologie professor, vicarius locuntenens reverendi patris, fratris Reymondi de RotaPersonne : , ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : , in diocesibus LausannensiLieu : , GebennensiLieu : et SedunensiLieu : inquisitoris auctoritate apostolica specialiter deputati, necnon et auctoritate reverendi in ChristoPersonne : patris et domini domini Vualterii de SupersaxoPersonne : , Dei et apostolice Sedis gracia episcopi SedunensisOrganisation : , in hac parte michi concessa usque ad sentenciam diffinitivam exclusive, ut patet per publicum instrumentum receptum per venerabilem virum dominum Leonardum PrepositiPersonne : , canonicumTerme : ecclesie SedunensisLieu : et procuratorem dicti reverendi domini SedunensisOrganisation : , habito consilio cum libris et peritis, te JaquetamPersonne : , attentis diffamacionibus et maxima infamia contra te magno tempore laborante, perjurio et indiciis magnis et claris contra te laborantibus, in propriam personam inquiri, instante procuratore fidei, declaramus et ordinamus donec et quousque veritas ex ore tuo habeatur, citra tamen mortis periculum, sanguinis effusionem, membrorum mutillacionem, de quibus sollemniter protestamur.
Datum in castro MartigniaciLieu d’origine : , die et anno premissisDate : 27.04.14598, presentibus ad hec vocatis testibus, videlicet nobili Jacobo ExchamperiiPersonne : , venerabilibus religiosis domino Petro VuilliensPersonne : et domino Petro RolaPersonne : , canonicis Montis JovisLieu : , nobili Henrico de FausonayPersonne : , Ansermo AlbiPersonne : , BertholetoPersonne : de AntronazLieu : , Johanne de DrapelloPersonne : et Perrodo MorandiPersonne : .

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

[p. 96]Saut de page

30 avril 1459

jResponsio facta per Jaquetam PerolinazPersonne : inquisitam.Centré9

[Note dans la marge de gauche :] Accusati

k

Anno Domini millesimo CCCCLIXo et die ultima mensis aprilisDate : 30.04.1459, vigore assignacionis prescripte comparuit coram prefato domino locumtenente domini inquisitoris prenominata Jaqueta PerolinazPersonne : inquisita.
Quiquidem dominus locumtenens interrogavit dictam JaquetamPersonne : an velit confiteri et declarare veritatem quam sciverit de et super crimine heretice pravitatis de quo est inculpata, deffamatataTerme : Corrigé de : diffamatal et suspecta.
Que JaquetaPersonne : , liberata ab omni vinculo carceris, tortureTerme : et questionis, dicit, confitetur et deponit verum esse quod quadam vice, diu est, et non recordatur de tempore, ut dicit, Johannetus FalquetPersonne : quondam, eiusdem secte heretice pravitatis, sibi dixit quod iret ad domum ipsius JohannetiPersonne :  ; et venit eadem JaquetaPersonne : , et dum fuit ante domum dicti JohannetiPersonne : , reperit ibi dictum JohannetumPersonne : et quendam hominem nigre speciei. Qui JohannetusPersonne : dixit dicte JaquetePersonne :  : « Venisti huc ; opportet quod tu maneas nobiscum ». Et adinvicem habuerunt multa verba. Deinde idem JohannetusPersonne : dixit dicte JaquetePersonne :  : « Opportet quod tu te reddas isti homini et habebis multa bona et omnia que volueris ». Que JaquetaPersonne : , instigante dicto Johanneto FalquetiPersonne : quondam, fecit homagium dicto homini nigre speciei.
InterrogataCorrection par-dessus, remplace : usm qualis erat homo ille, dicit quod erat dyabolusTerme : .
Interrogata quo nomine vocabatur, dicit quod vocabatur BocharPersonne : Changement de langue : français, prout sibi dixit.
Interrogata qualiter scit quod erat dyabolus, dicit quod eum cognovit in specie et eciam in actibus suis.
Interrogata quomodo fecit homagium, dicit quod dedit sibi osculum in culo. Deinde, instigante dyabolo et Johanneto FalquetiPersonne : predicto quondam, negavit Deum et fidem catholicam et sacramenta Ecclesie et pro homagioTerme : sibi dyabolo in specie qua supra donavit grossum digitum, et ipse dyabolus in specie qua supra mordidit digitum sibi donatum.
Interrogata in quo loco fuit in secta hereticorum, dicit quod fuit pluries in domo dicti JohannetiPersonne : .
Interrogata qui erant presentes, dicit quod erat dictus BocharPersonne : Changement de langue : français, quedam mulier vocata BerengizPersonne : Changement de langue : français quondam, Johannetus FalquetPersonne : quondam, AnthoniaPersonne : , uxor JohannisÀ l’original : Jo de MollendinoPersonne : quondam, AgnexPersonne : , uxor Johannis de LuchiaPersonne : , Michalla de VillaPersonne : 10, Perretus AbbatisPersonne : , Johannetus JorenPersonne : quondam, PetrusÀ l’original : P de LeschelleyrChangement de langue : françaisPersonne : , et plures alii, in numero circa XVIII personarum, de quorum nominibus ad presens non recordatur ; eciam erant plures stranei quos non cognoscebat.
Interrogata quid faciebant in dicta secta, dicit quod bibebant et comedebant, deinde supponebant.
Interrogata qualis eam cognovit in secta carnaliter, dicit quod dictus BocharPersonne : dyabolus eam pluries cognovit carnaliter.
Interrogata an sit aliqua [p. 97]Saut de pagedifferencia in cohituAinsi carnali de dyabolo et homine, dicit quod sic, quia habet membrum grossum et multum frigidum et habitat ad modum bestiarum brutarum subvertendo ordinem nature hominis.
Interrogata quomodo ibat ad sectas, dicit quod dictus BocharPersonne : eam multociens portabat ad sectas.
Interrogata quomodo, dicit quod sibi tradiderat unum baculumTerme : cum onguentoTerme : , qui per invocacionemTerme : dyaboli n ducebat eam ad sectam, dicendo « Joz joz,Changement de langue : français parte dyaboli ! ».
Interrogata quo lumineTerme : utebantur in sectis, dicit quod habebant lumen trublidum et candelam nigram ; et quando volebant supponere, candela erat suffocata ; et dicit quod in galli cantu incontinenti recedebant a secta.
Interrogata de quibus cibis comedebant in secta, dicit quod comedebant panem, vinum et carnes.
Interrogata de quibus carnibus, dicit aliquando de carnibus castronis et bovis, et aliquando de carnibus puerorumTerme :  ; tamen ipsa non commedebat, ut dicit, et multociens erat Johannes AbbatisPersonne : et AnthoniaPersonne : , uxor Petri BegexPersonne : .
Interrogata in quo loco capiebant pueros, dicit in cimisterio ecclesie parrochialis MartigniaciLieu : .
Interrogata qui erant illi pueri qui fuerant capti per eos in cimisterio, dicit quod non recordatur, quia jam diu est quod non fuit in secta, ut dicit.
Item dicit quod quadam vice fuerunt in secta apud LevronumLieu : , in domo Perrodi RasiPersonne : , et ibidem erant eadem JaquetaPersonne : et inter o alios quidam vocatus CognetPersonne : de AlessesLieu : Changement de langue : français11 et Perrussodus VeniandiPersonne : 12 quondam.
Interrogata qualiter apperiebatCorrigé de : apperiebantp portas quando ibant in domibus et citurnis, dicit quod magister ipsorum, scilicet dyabolus, apperiebat.
Interrogata qua die tenebant sectam, dicit multociens in die jovisPériode : jeudi.
Interrogata an timebat quando dyabolus portabat eam, dicit quod sic, aliquando ; eciam dicit quod occuli faciebant sibi malum propter velocitatem quando ibat, eciam pro aere.
Interrogata an tempore quo ibat ad sectas, maritus suus se perceperit de eadem de nocte, dicit quod non, quia dormiebat ; tamen quando ipsa veniebat, idem maritus suus sibi JaquetePersonne : dicebat : « Quid habes ? Tu es ita frigida. »
Interrogata an q–confessa fueritCorrection en bas de page, remplace : consa fuerit–q capellano delictum [p. 98]Saut de pageheresis, dicit quod non.
Interrogata an receperit corpus ChristiTerme : in festo PascheDate : des fêtes sans date fixe quolibet anno, dicit quod sic, sicut alii in ecclesia.
Interrogata qua devocione recipiebat, dicit quod aliquando habebat devocionem in se, tamen numquam potuit venire ad confessionem de huiusmodi delicto heresis, nec fuit illius volunctatisCorrigé de : voluntatisr.
Aliud nescit de gestis per eam in secta, quia, ut dicit, diu est quod non fuit in dicta secta et non recordatur de aliis preter de suprascriptis, se offerens quod quando recordabitur, confitebitur et declarabit prefato domino viceinquisitoriTerme : veritatem.
De quibus premissis omnibus prefatus dominus locumtenens domini inquisitoris michi notario subscripstoCorrigé de : subscriptos precepit litteram testimonialem, presentibus ad hec vocatis testibus, videlicet venerabilibus domino Petro RolazPersonne : , canonico RipallieOrganisation : , domino Petro VullienPersonne : , canonico Montis JovisOrganisation : , nobili Jacobo ExchamperiiPersonne : , Jacobo CavelliPersonne : , notario, Anthonio Promentz alias BertholetoPersonne : , de IntronaLieu : , et Johanne BasPersonne : .

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

1er mai 1459

Repeticio facta dicte JaquetePersonne : et conclusio facta in processuCentré

Anno quo supra et die prima mensis maiiDate : 01.05.1459, vigore assignacionis facte comparuit coram prefato domino vicario et locumtenente domini inquisitoris, videlicet prenominata Jaqueta PerolinazPersonne : .
Quiquidem dominus viceinquisitor diligenter interrogavit et avisavit dictam JaquetamPersonne : an ea que supra deposuit sint vera et de eisdem bene certifficata, et an velit aliquid a dicta sua responsione removere, mutare vel addere pro sola facti veritate dicenda t.
Que JaquetaPersonne : dicit u et suo corporali juramento, tactis per eam sanctis scripturis in manibus prefati domini locumenentis, dicit quod ea que supra deposuit sunt vera et de ipsis est in animo suo bene certifficata et avisata et v dicit quod nesciret aliud dicere quia non recordatur.
Et fuit interrogata per prefatum dominum inquisitorem an velit concludere in suo [p. 99]Saut de pagepresenti processu vel alias facere allegaciones pro suis deffensionibus habendis ; dicit quod non vult petere preter misericordiam Dei et Ecclesie et contentatur quod concludatur in suo processu, quia aliud nesciret dicere preter ea que deposuit.
Et pari forma comparuit egregius frater Victor MactenetiPersonne : w, in decretis baccallarius, procurator fidei, petens concludi in dicto processu.
Quibus audittis, prefatus dominus vicarius et locumtenens domini inquisitoris de consensu dictorum procuratoris fideiTerme : et JaquetePersonne : conclusit in dicto processu, dicendo : « In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti amen ».
De quibus premissis omnibus et singulis prefatus dominus procurator fidei michi notario subscripto peciit dari litteram testimonialem, presentibus ad hec vocatis testibus, videlicet nobili Johanne ExchamperiiPersonne : , vicedopnoAinsi MartigniaciOrganisation : , Jacobo CavelliPersonne : , notario, Angellino ObsertPersonne : , Perrodo MorandiPersonne : , Johanne LeonardiPersonne : , BertholetoPersonne : de IntronazLieu : Changement de langue : français et Johanne BasPersonne : , familiaribus castri dicti loci MartigniaciLieu : . Actum in dicto castroLieu d’origine : , die et anno premissisDate : 01.05.1459.

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

5 mai 1459

RattifficacioTerme : facta per dictam JaquetamPersonne : de premissis Centré

Anno quo supra et die sabatti quinta mensis maiiDate : 05.05.1459, fuit eadem JaquetaPersonne : interrogata per egregium dominum Petrum CochardiPersonne : , vicarium domini SedunensisOrganisation : episcopi, de et super premissis an illa sint vera, sicut deposuit. Que dicit quod sic et illa omnia ractifficat tamquam vera.
De quibus, etc.Abréviation, presentibus ad hec vocatis testibus nobilibus Petermando de ChivronePersonne : , vicedopno SedunensiLieu : , PetroPersonne : eius filio, et Jacobo ExchamperiiPersonne : .

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

[p. 100]Saut de page

10 mai 1459

xAssignacio facta dicte JaquetePersonne : ad audiendum jus et diffinitivam sentenciamTerme : super y suo processu Centré

z

Anno quo supra et die decima mensis maiiDate : 10.05.1459, hora primePériode : le matin, de mandato prefatorum dominorum vicariorum aa per me scribam inquisicionis assignata [fuit]Omission, complété(e) par analogieab prefata JaquetaPersonne : super intitulatis, ibidem presens et audiens, ad diem presentem, hora none, coram prefatis dominis vicariis personaliter comparitura ad audiendum jus et diffinitivam sentenciam peremptorie et precise per eosdem ferendam super dictoCorrection par-dessus, remplace : isac adsuo processu contra eandem JaquetamPersonne : formato.
Actum in castro MartigniaciLieu d’origine : , die et anno premissisDate : 05.05.1459, presentibus ad hec vocatis testibus Johanne de DrapelloPersonne : , Angellino ObsertPersonne : et Johanne BasPersonne : , famulo castellani.

[Signature :] Franciscus BossetiPersonne :
Seing/signe notarial

[p. 101]Saut de page

[p. 102]Saut de page

[p. 103]Saut de page

Annotations

  1. Correction par-dessus, remplace : d.
  2. Suppression par biffage : vi[carius].
  3. Corrigé de : misso.
  4. Corrigé de : am.
  5. Omission, complété(e) par analogie.
  6. Suppression par biffage : di[ceret].
  7. Suppression par biffage : dominus.
  8. Correction par-dessus, remplace : hoc.
  9. Corrigé de : fama.
  10. Changement de main : main secondaire (B).
  11. Changement de main : main secondaire (B).
  12. Corrigé de : diffamata.
  13. Correction par-dessus, remplace : us.
  14. Suppression par biffage : nos.
  15. Suppression par biffage : eos.
  16. Corrigé de : apperiebant.
  17. Correction en bas de page, remplace : consa fuerit.
  18. Corrigé de : voluntatis.
  19. Corrigé de : subscripto.
  20. Suppression par biffage : non.
  21. Suppression par biffage : quod.
  22. Suppression par biffage : quod.
  23. Suppression par biffage : u[t].
  24. Changement de main : main principale (A).
  25. Suppression par biffage : eorum processibus.
  26. Changement de main : main principale (A).
  27. Suppression par biffage : fuerunt, fuit.
  28. Omission, complété(e) par analogie.
  29. Correction par-dessus, remplace : is.
  30. Suppression par biffage : eorum processibus.
  1. MartignyLieu : , jadis seigneurie épiscopale, est passée au statut de châtellenie savoyarde en 1384Date : 1384 ; au point de vue ecclésiastique, elle fait partie du diocèse de SionOrganisation : .
  2. Un des quartiers de MartignyLieu : .
  3. Il s’agit des DominicainsOrganisation : établis au couvent de la MadeleineOrganisation : à LausanneLieu : (Modestin 2007a, p. 364).
  4. Le samedi 27 avril 1459Date : samedi, 27.04.1459 n’existant pas, il faut sans doute comprendre le samedi 28 avrilDate : samedi, 28.04.1459 ou le vendredi 27 avrilDate : vendredi, 27.04.1459.
  5. Pour la date, voir la note précédente.
  6. Voir la note précédente.
  7. 27Date : 27.04.1459 ou 28 avril 1459Date : 28.04.1459.
  8. Voir la note précédente.
  9. La main semble changer, l’écriture étant beaucoup plus cursive.
  10. Agnès de LuchiaPersonne : et Michelle de VillaPersonne : furent condamnées en même temps que la dite Jaquette PelorinazPersonne : (AACM, AcMy Mixte, nr. 150 et Ammann-Doubliez 2007 et al., p. 186–187.
  11. AlessesLieu : , situé au-dessus de DorénazLieu : , était un village régi au Moyen Âge par le droit écrit. Il se trouvait dans une situation compliquée au point de vue droit. En effet, il faisait partie de la paroisse de Saint-MauriceLieu : , pays de droit écrit, mais il appartenait à la châtellenie de MartignyOrganisation : , pays de coutume. Aussi fut-il détaché en 1431Date : 1431 de la châtellenie de MartignyOrganisation : pour être rattaché à celle de Saint-MauriceLieu : (AACM, AcMy Mixte, nr. 588 ; voir aussi AACM, AcMy, Bâtiaz, A 4).
  12. Un Ulric ViniandiPersonne : est syndic de CharratLieu : en 1423Date : 1423 (AACM, AcMy Mixte, nr. 122).