JhesusPersona: MariaPersona:
aProcessus Guillelmi GirodiPersona: Allineato a destra
7 octobre 1461
bIn nomine Domini amen.
Noverint universi quod anno
a nativitate Domini Mo CCCCmo LX primo, die vero septima mensis
octobrisData di origine: 7.10.1461, constituto coram
...Lacuna nell'originale (7 cm)c
vicesgerente reverendi patris fratris
Remundi de RotaPersona: inquisitorisTermine: ortodoseTermine: Sic
fidei
d ordinis fratrum PredicatorumOrganizzazione: necnon venerabili viro
domino
Petro CreschomPersona: in utroque jure bacalario, procuratore reverendi
in
ChristoPersona: patris et domini domini
Georgii de SaluciisPersona: miseracione
divina
LausannensisOrganizzazione: episcopiTermine: et
comitisTermine: , in presencia
religiorumCorretto da: religiosorume virorum
fratris
HumbertiPersona: ...Lacuna nell'originale (1 parola)f professoris theologie
ordinis fratrum MinorumOrganizzazione: et fratris
Petri
PascuaPersona: ordinis PredicatorumOrganizzazione: procuratoris fideiTermine: , venerabilium et discretorum virorum
dominoSic Petri FaliobePersona: supprioreTermine: Sancti Marii LausannensisOrganizzazione: , fratris
Glaudii
LiardePersona: g ordinis Sancti AugustiniOrganizzazione: reliosorumCorretto da: religiosorumh prioratus
Sancti MariiLuogo: predicti,
idem
Johannis LucratorisPersona: curatiTermine: de
CrissieLuogo: ,
Petri MaiorisPersona:
domicelli,
castellaniTermine: Ripe OchiaciOrganizzazione: et
Jacobi de AlpibusPersona:
clericiTermine: et
burgensisTermine: LausannensisOrganizzazione: misiqueSic notariiTermine: subscripti in castro loci
predicti
Ripe OchiaciLuogo di origine: in stupha castri eiusdem a parte lacus
Guillelmo GiroPersona: i–de deCorretto da: de–i j–EnyeLuogo: castellanie de LucensLuogo: Correzione sul margine sinistro, sostituisce: LucensLuogo: –j1, detento in dicto castro super
facto fidei, ac coram quibus supra sedentibus prefatus venerabilis
vir
Petrus CreschomPersona: procurator jam fatus allocutus fuit
predictum
GuillelmumPersona: in hec verba seu in effectu consimilia :
« Vide, GuillelmePersona: , tu scis quod dominica proxime preteritaData: domenica, 4.10.1461 ego accessi
ad te in castro de LucensLuogo: 2 in quo pro tunc eras detentus
et ibidem caritative te monui, quatenus te velles revocare,
unionem sancte matris Ecclesie et reatum tuum sponte confiteri, et
Ecclesia misereretur tui, prout melius scivi atque potui. Qui
michi respondisti quod ita faceres, quod similiter te facturum
promisisti hiis qui te a dicto loco de LucensLuogo: huc aduxerunt,
prout michi retulerunt. Successive vero ad me venit castellanusTermine:
OchiaciOrganizzazione: hic presens qui michi dixit quod tu rogabas dominum
nostrum LausannensemOrganizzazione: , me et alios officiarios inquisitoris fidei, quatenus
huc venirent ad audiendum confessionem tuam quam sponte
te facturum exhibes. Quare pro parte prelibati k patris
domini nostri LausannensisOrganizzazione: hic sumus destinati ad tuam huiusmodi
confessionem audiendum, cuiusquidem domini nomine tibi spondeo et
promicto quod si tuam feceris in forma Ecclesie spontaneam et
integram confessionem, nullum unde reportabis dampnum
nec corporis tui lesionem. ».
Interrogando eum an ista sint
vera, quiquidem GuillelmusPersona: respondit : « Est verum, et
quod adhuc esset in eodem proposito ».
Quibus sic peractis,
prefatus dominus
PetrusPersona: procurator procuratorioque nomine quo supra, recepto
prius de consensu prefati domini
viceinquisitorisTermine: a dicto
GuillelmoPersona:
inculpato corporali juramento ad sancta Dei euvangelia – quod
et prestitit – quod reatum super quo est detentus pure, mere,
veraciter et integre, omni mendacio semoto faciet,
prefatus dominus procurator ipsum
GuillelmumPersona: adhuc pro prima
monicioneTermine:
et de communi consensu quo supra in forma Ecclesie monuit et
requisivit, quatenus in vim sui preprestiti juramenti, quatenus
crimen heresisTermine: super quo foret detentus et inculpatus
sponte confiteretur et integre omni mendacio semoto ; et Ecclesia
eum vice universa
l que claudere nescit gremium redeunti
ipsum benigne et misericorditer reciperet, nec unde
aliquod sui corporis pateretur detrimentum.
Hanc monicionem
sibi assignando pro prima et caritativa Ecclesie monicione,
ad quam monicionem dictus
GuillelmusPersona: inculpatus
regraciando dixit et respondit se suo preprestito juramento
mediante ac per fidem suam quod confessionem
m suam fideliter faceret
et scelus suum detegeret.
Et primo dixit spontaneaque sua voluntate
re[cogno]vitNell'originale: revit
quod verum est quod sunt
circa XIIIIcimPeriodo: 14 anni vel
XVcim anniPeriodo: 15 anni
quod ipse
GuillelmusPersona: devenerat ad tantam paupertatem,
quod ipse erat ad instanciam nonnullorum suorum creditorum juvandus ;
quodque quadem die jovis, sunt – ut prefertur –
XIIIIPeriodo: 14 anni vel
XV
anniPeriodo: 15 anni, ipso existente in
perplexitateAggiunta al di sopra della riga con un carattere di inserimenton [in]Omissione, completato per analogiao quodam nemore sive quadam valle
vulgariter nuncupata
VaubernardLuogo: Cambio di lingua: francese3 ad scindendum
p–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–p nemora, supervenerunt ad eum quidam
Uldricus PictetPersona: ,
Perrissona MoctetazPersona: et dicta
q JacoletazPersona: qui dixerunt
sibi :
« GuillelmoCorretto da: GuillelmerPersona: , quid facis ? Quomodo te regis ? Vere,
tu es pauper. Sed si tu velis nobis credere et
facere ea que tibi dicemus, nos procurabimus quod tu eris
dives nec umquam indigebis aliquo. ». Quibus ipse
deponens dixit et respondit quod ita faceret.
Cui dixerunt :
« Opportet quod tu venias nobiscum et facias homagium
magistro nostro, et ipse ministrabit tibiAggiunta al di sopra della rigas tantum auri et argenti,
quod tu numquam eris pauper. ». Quibus ipse deponens
t
– ita – annuit et ad ipsorum
Uldrici PictetPersona: ,
Perrissone u
MoctetazPersona: et dicte
JacoletazPersona: v
suggestionem – confessus fuit ipse deponens –
se negasse Deum et totam Trinitatem et recepisse
dyabolumTermine: in dominum suum.
Et tunc prefati
UdricusPersona: ,
PerrissonaPersona: et dicta
JacoletazPersona: successive in
crepusculo
noctisPeriodo: la notte post cenam duxerunt ipsum ad suam
sectaTermine:
w–Locus secteMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–w ad quendam locum qui nuncupatur vulgariter
BaubamLuogo: ,
et ibidem invenit dyabolum cum pluribus personis in specie
unius canis
nigriAggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimentox. Qui fuit ipsum deponentem allocutus, dicendo :
« Vis michi facere homagium. Et quid dabis michi in
signum homagii ? y–Opportet quod tu des michi unum membrorum tuorum, et ego efficiam te divitem.Correzione sul margine sinistro, sostituisce: cui ipse deponens–y ».
Et tunc dictus
Uldricus PictetPersona: dixit eidem GuillelmoPersona: deponenti : « Opportet
quod tu facias sibi homagium et osculeris sibi culum. ».
Et tunc dyabolus in specie qua supra promisit sibi quod
sibi numquam deficeret, sed eum efficeret divitem.
Qua
promissione mediante
z deponens dixit eidem dyabolo,
ipso – asseruit – invito et per quos supra
UldricumPersona: et mulieres
impensas quod sibi dabat unam unciam digiti sui, videlicet
indicis manus sue dextere.
Quamquidem unciam ipse
dyabolus in specie qua supra cum una ungula sua accepit
incontinenti in signum homagii et promisit sibi servire
etcAbbreviazione.
aa–Forma homagiiTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–aa In eodem instanti genibus flexis eidem cani osculatus
fuit culum in homagium.
Interrogatus, quo nomine nuncupatur, dixit quod vocatur
FiguretPersona: et quod successive ipse
ab–Nomen magistriTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–ab cum quibus supra et pluribus aliis ibidem existentibus
cenaverunt epulenter cenaque facta, extinctis candelis.
Interrogatus quid extinctis candelis fecerunt, dixit quod aliqui ibidem
presentes habitaverunt cum certis mulieribus ibidem presentibus,
videlicet cum sororibus et commatribus, sine faciendo differenciam
aliquam, non tamen ipse deponens.
Quibus peractis, dyabolus
in specie canis eundem
GuillelmumPersona: arripuit et reportavit in
domum suam, quodque dictus magister suus pollicitus fuit sibi
dare qualibet
viceAggiunta al di sopra della rigaac qua rediret ad sectam quinque
solidosAggiunta al di sopra della rigaad, et quod in
eodem loco vidit ultra quos supra
Jascam RossazPersona: ,
Guietam
GoncetazPersona: de
VillarselLuogo: , quendam dictum
...Lacuna nell'originale (1 parola)ae NantelmozPersona: ,
af–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–af Johannem GrenePersona: et plures sibi ignotos in maximo numero.
Interrogatus quales carnes comederunt in dicto loco, dixit
quod obtimasSic carnes assatas.
Interrogatus quale vinum biberunt,
dixit quod album et rubeum.
Interrogatus ubi recipiebant
et in quibus vasis portabant, dixit quod predicta
PerrissonaPersona: aportabat
in certis potis stanni et quod recipiebat in uno
troncoCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: tonag
ibidem prope et quod tunc ferebatur inter eos, quod erat de vino
Henrici
de CorvetoPersona: et quod utebantur ibidem pulcris napis et mensis,
sicuti solet in isto mondo
ah.
Interrogatus de colore
candelarum suarum et materia de qua, dixit quod erant coloris
blavidiTermine: , ignorans de qua materia, quodque ignis et materia
sunt eiusdem coloris.
Interrogatus si magister suus
umquam venerat ad eum, expost quod fuit detentus, dixit
quod sic, externa nocte, videlicet
die lune preteritaData: 5.10.1461, citra mediam
noctem
ai in specie unius nebule et sibi
suggessit et posuit in consciencia quod ipse deponens
combureretur et numquam alias.
Interrogatus qua voce
dictus magister suus eum alloqueretur, dixit quod voce
et lingaSic communi materna.
Interrogatus quibus verbis
et per quem modum prestitit dictum homagium, dixit quod per modum
per quem supra et quod sub verbis
aj predictis,
videlicet quod ipse recipiebat ipsum dyabolum in dominum suum.
Item dixit et deposuit se fuisse in dicta secta et in
dicto loco adhuc semel et subsequenter per unum annum
vel circa, et non plus.
Premissaque recitavit
ak
bina vel trina vice, variando in verbis suis, quia ultima
vice dixit se dedisse dicto magistro suo digitum predictum
totum ; et prius dixit quod unciam tantum.
Item fuit successive idem deponens per prefatum procuratorem interrogatus
in vim sui preprestiti juramenti si sciverit quare fuit detentus.
Respondit quod sic, videlicet quod super facto heresisTermine: per castellanum
de LucensLuogo: .
Interrogatus si habeat aliquem malivolum, dixit quod non,
seque nescire aliquem sibi malivolum.
Item si sciat se ante detencionem suam fuisse infamatum
de crimine heresis, dixit quod sic ; et a quo tempore, dixit
et respondit quod sunt circa XIIIIPeriodo: 14 anni vel XV anniPeriodo: 15 anni, licet numquam
fuerit sibi obprobriatum per quempiam.
Interrogatus si umquam aliquis advisavit eum, qui
respondit quod sic, videlicet uxor sua que – ut asserebat – audiverat
eius
infamiamTermine: a multis atque per nobil
esCorrezione sovrascritto, sostituisce: emal Gaspardum
BrougiePersona: castellanumTermine: de
LucensLuogo: ,
Jacobum de StaviacoPersona: castellanumTermine: de
VillarselLuogo: et per
Guillelmum TrochonPersona: .
Interrogatus si de huiusmodi sua
infamiaAggiunta al di sopra della riga con un carattere di inserimentoam fecerit aliquam purgacionem,
dixit quod non.
Interrogatus quare, dixit quod magister suus
non paciebatur.
Interrogatus a quo tempore non fuit locutus cum magistro
suo ante eius detencionem, dixit quod non fuit loquutusSic
cum eo per unum mensem lapsum.
Interrogatus an umquam fuerit confessus crimen suum, dixit
quod non, licet
an voluerit semel confiteri cuidam
sacerdoti
ao ad presens
defunctiCorretto da: defunctoap ; qui sibi respondit quod non haberet
potestatem.
Interrogatus an receperit multas pecunias a magistro suo,
dixit quod nunquam aliquid, quia, licet sibi satis promiserit,
tamen nichil observavit.
Et hec dixit, confessus fuit
et respondit, presentibus quibus supra, et hanc sibi monicionem
fecit prefatus dominus Petrus CreschomPersona: procurator prefatus,
eandem monicionem repetendo, statuendo sibi terminum pro secunda
monicioneTermine: infra diem sabbati proxime futurumData: 10.10.1461 infra quem crimen
suum confiteri deberet.
aq–Die vero sabbati, nona mensis predictiData di origine: 10.10.1461, constitutis
in castro predicto, in magna aula venerabilibus viris
dominis
Johanne AndreePersona: licenciato in decretis,
officialiTermine: curie
LausannensisOrganizzazione: ar necnon dominus
Petrus CreschomPersona:
procurator supranominatus,
vicesgerensTermine: reverendi in
ChristoPersona: patris
et domini nostri domini
Georgii de SaluciisPersona: miseracione
divina
LausannenisOrganizzazione: .
–aq
8 octobre 1461
Anno quo supra, die vero octava mensis octobrisData di origine: 8.10.1461,
constituto coram venerabilibus viris dominis
Johanne AndreePersona:
licenciato in decretis,
canonicoTermine: LausannensiOrganizzazione: , officiali curie
LausannenisOrganizzazione: vicarioTermine: que in spiritualibus reverendi in
ChristoPersona: patris
et domini nostri domini
Georgii de SaluciisPersona: miseracione
divina
LausannensisOrganizzazione: episcopi et comitis, et
Petro CreschomPersona: bacalario
in utroque jure, eiusdem domini nostri
LausannensisOrganizzazione: episcopi
procuratorisCorretto da: procuratoreas
vicesgerente reverendi patris domini
Remondi de RotaPersona: inquisitoris
supradicti in castro suprascripto et in magna aula
castri eiusdem et ibidem pro tribunali sedentibus
Guillelmo GiroPersona: inquisito
superius nominato, prefatus dominus
Johannes AndreePersona: , repetendo
duas moniciones superius narratas, eidem
GuillelmoPersona: caritative – ut superius descriptum est – factas, iterum et
pro tercia
monicioneTermine: caritative et in forma Ecclesie auctoritate
prelibati reverendi in
ChristoPersona: patris domini nostri
LausannensisOrganizzazione: ac eciam domini
inquisitoris jam fati primis quamplurimis caritativis advisamentis
dictum
GuillelmumPersona: inquisitum monuit et requisivit, quatenus
puram, meram et integram
[veritatem]Omissione, completato per analogiaat quam sciret de et super causa
heresis de
quoSic – ut premissum est – inculpatus extitit
sibi diceret et sponte confiteri vellet, offerendo sibi
misericordiam Ecclesie que gremium redeunti claudere nescit.
Quiquidem
GuillelmusPersona: ad huiusmodi monicionem et requisicionem
Disegno a penna e inchiostro→Aggiunta sul margine sinistroaudixit se velle deponere integre casum suum dixitque et
recognovitCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: de[posuit]av eius mediante juramento, jam superius
per eum prestito, verum esse quod, sunt
circa quatuordecim
anni vel quindecimPeriodo: 14 anni, causante inopia ad quam devenerat,
ipso existente in maxima perplexitate in nemore quodam
vocato
en VaubernardLuogo: Correzione sovrascritto, sostituisce: VaubanLuogo: awCambio di lingua: francese in quo scindebat ligna, supervenit
ax–ComplexMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–ax ad eum dominus
Petrus GrenyerPersona: capellanusTermine: de
...Lacuna nell'originale (1 parola)ay
qui eundem
GuillelmumPersona: inquisitum interrogavit quid ibidem
faceret ; cui respondit :
« Ego volo scindere nemora ».
Et
tunc prefatus dominus
PetrusPersona: dixit sibi :
« Vere, videtur
michi quod tu sis melencolicus. Quid hoc significat ? »
Cui respondit :
« Vos bene scitis quod ego solebam bene
stare, et nunc reductus ad inopiam et diversis
excommunicacionumSic4 sumus innodatus ».
Quiquidem dominus PetrusPersona:
sibi respondit : « Si velis michi credere, ego
procurabo quod efficieris dives, nec umquam habebis
parum ». Cuiquidem domino PetroPersona: ipse GuillelmusPersona: inquisitus
dixit et annuit se facturum quitquidSic vellet,
dummodo sibi observaret quod dicebat.
Cui predictus
dompnus
PetrusPersona: dixit :
« Opportet te venire isto sero »,
videlicet quadam die jovis
« mecum » ; et assignavit sibi locum
az
in croso nemoris de
VaubanLuogo: Cambio di lingua: francese statim post cenam.
In quaquidem assignacione comparuit ipse
GuillelmusPersona:
inquisitus et ibidem
[invenit]Omissione, completato per analogiaba dyabolum in specie unius
hominis nigri admodum monachi nigri et dictum dompnum
Petrum GrenyePersona: cum multis aliis.
Quiquidem dompnus
PetrusPersona: dixit sibi : « GuillelmePersona: , opportet quod tu facias
homagium magistro nostro hic presenti, recipias eum
in dominum et agneges Deum et totam Trinitatem, et
ipse magister noster numquam deficiet tibi nec umquam
habebis parum » ; quod similiter sibi promisit dictus
dyabolus.
Et quod huiusmodi promissionibus mediantibus
ipse GuillelmusPersona: anegavit Deum et totam Trinitatem
et recepit dictum dyabolum in dominum suum.
Interrogatus
quomodo vocaretur,
[dixit]Omissione, completato per analogiabb quod – prout superius jam deposuit
– videlicet
FiguretPersona: .
Et tunc dictus FiguretPersona:
dixit sibi GuillelmoPersona: : « Opportet quod tu des michi unum
ex membris tuis in signum homagii ».
Cui ipse
GuillelmusPersona: donavit unam unciam digiti sui, videlicet
indicis manus sue dextere, quam statim – ipso FiguretPersona:
transfigurato in specie unius canis nigri – cum
ungula sua arripuit et sibi GuillelmoPersona: prebuit
culum cui genibus flexis osculatus fuit in signum
homagii.
Quibus sic actis, FiguretPersona: resumpsit iterum
figuram hominis nigri, promictendo sibi quod numquam
esset pauper, ac eciam promisit sibi dare qualibet
vice qua rediret ad sectam quinque solidos
bone monete ; et ibidem fuit apportatus
unus puer feminei sexus que erat filia Petri
BonatPersona: de SasselLuogo: et, sic premissis peractis, ipse cum
aliis ibidem existentibus cenarunt epulenter.
Interrogatus
quales carnes comedebant, dixit quod carnes rustitas,
et inter ceteras dictum puerum ; cenaque facta, fuerunt
extincte eorum candele, et ibidem commiscuerunt homines
cum mulieribus indiferenterSic, videlicet compater cum
conmatre et consanguineus cum consanguinea, ac per
modum superius expressum.
Interrogatus quibus
candelis vident, dixit quod candelis blavisTermine: Cambio di lingua: francese.
Interrogatus
cuius coloris sit ignis, dixit quod eciam blavus.
Interrogatus
bc–Complex coquaMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bc quis fuit eorum coquus, dixit quod
Perroneta GrimalaPersona:
rustivit dictum puerum et carnes quas comederunt,
dicens, quod in ipso puero deficiebant caput et manus
dextera.
Interrogatus quid bibebant in ipsa secta, dixit
quod bonum vinum in aliquo celario quod extrahunt
bd
a dolio cum certis instrumentis que ministrat eis magister eorum,
et extrahendo vertunt culum contra dolium.
Interrogatus
qui fuerunt presentes, dixit quod omnes superius per eum
inculpati et accusati.
Item
dixitCorrezione sovrascritto, sostituisce: a[gnoscit]be et recognovit
se fuisse in dicta secta ita sepe, quod non posset recordari
bf–MaleficiumTermine: ☛Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bf de numero.
Item dixit et recognovit quod
sunt circa
quatuor anniData: 1457, quod ipse ivit ad dictam
sectamAggiunta al di sopra della rigabg, et in exitu dicte
secte ipse cum aliquibus ex per eum
preacusatisSic iverunt
apud
SasselLuogo: parrochie de
GrangesLuogo: et ibidem interfecerunt
puerum de quo erat gravida uxor
Guillelmi EstevenodPersona:
mediantibus certis unguentis
bh, per dictum
FiguretPersona: magistrum
suum sibi traditis. Et in eodem instanti
interfecerunt puerumTermine:
Petri MonguerPersona: de
FetignieLuogo: de quo eius uxor erat
gravida, necnon duos
bovesTermine: Mermeti MermetPersona: de
GrangesLuogo:
bi–Maleficium ☛Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bi et quatuor
equosTermine: quos invenerunt in pascuis, videlicet
ex
unguentoTermine: predicto ; dicens ulterius se fuisse in morte
quinque puerorum.
Interrogatus quid facerent de pueris
per eos interfectis, dixit quod aliquando dimictebant eos,
sed postquam erant tumulati, eos extrahebant et detumulabant
secumque desportabantSic, solo capite dempto quem dimictebant.
Interrogatus de quo sunt candele, dixit
bj–Nota de candelis videlicet de quo conficiunturMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bj quod ex pinguedine descendente ex
carnibus puerorumTermine: rustitorum, et
luchinumTermine: ex filis quibus solent fieri alie
candele.
Interrogatus quo modo solent redire de
secta, dixit quod dyabolus magister suus ungit eos
certo unguento quo mediante feruntur et evolant quo
volunt.
Interrogatus de quo solet fieri tale unguentum,
bk–Nota de quo conficiunt unguentumTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bk recognovit quod fit ex medulis puerorum,
ranisTermine:
veridis et
bufonibusTermine: qui solent stare circa sepes.
Interrogatus quando vadit ad sectam, quid dicat uxor sua
et quid dimictit cum ea loco sui, respondit quod uxor
sua existimat eum esse in
tabernaCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: t[er]bebl vel alibi
quodque secum dimictit in lecto unum dyabolum in specie
unius tronchii, gallice tronc, in quo dyabolus
eum representat.
Interrogatus an habeat piscidem propriam
ad conservandum dictum unguentum, dixit quod non, sed quod
bm–ComplexMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bm Jaquetus CumynPersona: de
AgamantLuogo: Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Grambn servat piscidem
eorum communem.
Interrogatus in quibus locis solent
bo–Loca sectarumMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bo tenere sectam suam, dixit quod in duobus locis tantum, videlicet
en VaubanLuogo: et en VaubernardLuogo: Cambio di lingua: francese ; dicens ulterius quod
ipse cum suis complicibus a
festo Nativitatis beate MarieData: 8.9.1461
fuerunt in dicta secta vigesies et ultra.
Interrogatus
si semper vadant omnes, dixit quod non.
Dixit ulterius quod
Vuillelmus NicoPersona: tempore vite sue erat eorum thesaurarius
et post eius decessum Jaquetus CumynPersona: prenominatus
qui satisfacit super salariis suis.
Interrogatus si aliquem
viderit in dictis sectis et qui fuerunt cum eo, dixit
et recognovit quod ultra
preterLettura incertabp per eum accusatis ipse vidit
in dictis sectis qui fuerunt secum multociens
Guillelmum
douz ChanozPersona: de
EnyeLuogo: ,
Johannetam MontagruePersona: de
bq–Complices ☛Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bq VillanovaLuogo: ,
Nicodum PerryePersona: de
SuprapetramLuogo: ,
Stephanum
BorgonionPersona: de
VisimLuogo: et
Petrum BlanPersona: de
Tornye
loz GrandLuogo: qui comedit cum eo de puero
Guillelmi EstevenoPersona:
prenominato quem ipsemet
GuillelmusPersona: deponens interfecit ;
br–Nota contra RoletumPersona: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–br ac eciam accusavit
Petrum ViornazPersona: de
CugieLuogo: ,
Roletum
CugnyetCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: BugnyonbsPersona: de
MenieresLuogo: ,
JaquetamPersona: uxorem dicti
BolosatPersona: ,
uxorem
JohannisPersona: ,
Perronetam GrivelPersona: de
GrangesLuogo: ,
YsabellamPersona:
relictam
Grossy CrochonPersona: .
Advisatus per prefatos
dominos quod male faceret si aliquem inculparet injuste,
dixit quod sub dampnacioneTermine: anime sue et in vim sui prestiti
juramenti quod neminem accusavit injuste.
Interrogatus
si umquam fuerit confessus huiusmodi peccata, dixit quod non,
salvo dumtaxat quod semel voluit confiteri quodam
domino Jacobo CoquiliatPersona: qui noluit eum audire,
dicens se non habere potestatem.
Item dixit et
recognovit se multociens fuisse in tempestando blada,
et maxime in anno presenti, quando blada de
VuisterneisLuogo: 5
et locorum circumvicinorum fuerunt
tempestataTermine: .
Interrogatus
ubi recipiunt grandines, dixit quod in fontibus
VuysLuogo: 6
ex quibus percuciendo desuper cum virga extrahunt
bt–Nota de grandinibusMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bt grandines qui postea elevantur in nubibus, et ipsi
hereticiTermine:
cum eis per dyabolum ad dispergendum.
Item dixit
ulterius idem GuillelmusPersona: inquisitus quod ipse et sui
socii efficiuntur aliquando invisibiles et precedunt agricolas,
seminantes blada, et illa recipiunt in ulnas
suas, ne cadant in terram.
Interrogatus quare hoc
faciant, dixit quod magister eorum ita fieri mandat quodque
mala et dampna que inferunt aliis redundant sibi
ad utilitatem.
Interrogatus quo modo volant per aera,
dixit quod mediantibus unguentis suarum piscidum
ex quibus se ungunt et tunc evolant quo volunt ;
dicens se de huiusmodi crimine heresis de et pro quo
fuit accusatus et detentus se per juramentum, per eum superius
prestitum, nichil aliud scire.
Interrogatus ulterius
bu–Nota de corpore ChristiTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bu si receperit corpus Christi in singulo festo Pasche
a tempore quo fecit homagium dyabolo, dixit
et respondit quod sic.
Interrogatus quo modo
usus fuit, dixit quod non fuit usus, sed reservavit
in ore, et postquam extra ecclesiam aliquando portavit
ad stabulum porcorum, aliquando posuit intra fimum
et aliquando conculcavit cum pede.
Interrogatus
a quo tempore citra non fuit locutus cum
magistro suo, dixit quod a festo Nativitatis beate Marie
virginis.
Interrogatus ad quid tunc vocavit eum,
dixit quod ipse GuillelmusPersona: vocavit eum ad finem
quod sibi satisfaceret super salariis.
Cui prefatus
dominus officialis dixit :
« GuillelmePersona: , tu varias in processu
tuo. Quare timeoCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: moneobv ne tibi deterius
contingat, caveas ne deludas Ecclesiam ».
Exadverso
frater
Petrus PascuaPersona: bw procurator fidei ibidem
presens et eo procuratorio nomine dixit atque proposuit
quod, actentis variacionibus ex processu dicti
GuillelmiPersona: inculpati colligibilibus, ut
bx
veritas extorqui posset ex ore suo : ipse
venebatSic inquivendusSic per
torturamTermine: , petens
super hoc interloqui.
Et tunc memoratus
dominus, prefato
GuillelmoPersona: instante et petente,
prefixit terminum pro quarta dilacione ex superhabendis
infra
diem sabbati proxime futuramData: sabato, 10.10.1461 infra quem
ipse
GuillelmusPersona: deberet se advisare
et crimen suum veridice et integre
confiteri, presentibus ibidem magistro
Girardo
de PlacitoPersona: , nobili
Petro MaiorisPersona: ,
Ludovico
DauxPersona: ,
Johanne CarmentrantPersona: et
Stephano MistralisPersona:
clericis necnon
Glaudio BuritazPersona: by–notario LausannensiLettura incerta–by7,
testibus ad premissa vocatis et rogatis.
12 octobre 1461
Anno quo supra, die vero lune duodecima
mensis predictiData di origine: 12.10.1461, constituto in loco quo supra
coram religioso viro fratre
VictorePersona: ...Lacuna nell'originale (1 parola)bz
vicesgerente prenominati domini inquisitoris atque
magistro
Girardo de PlacitoPersona: subscripto procuratore
per venerabilem virum dominum
Petrum CreschomPersona: prelibati
reverendi in
ChristoPersona: patris domini nostri
LausannensisOrganizzazione: episcopi
Guillelmo
GirodiPersona: inculpato prenominato, prefatus frater
VictorPersona: nomine ac pro parte officii inquisicionis
et auctoritate appostolica sibi in hac parte commissa ac
eciam pro parte prelibati reverendi patris domini nostri
LausannensisOrganizzazione:
episcopi monuit iterum ac pro dilacione
qua decet prefatum
GuillelmumPersona: in forma Ecclesie,
offerendo sibi misericordiam Ecclesie, quatenus crimen heresis
de quo – ut superius fit mencio – inculpatus
extitit integre et veridice confiteretur
previis quamplurimis caritativis sive salutis advisamentiis.
Quiquidem
GuillelmusPersona: statim et illico sibi
respondit et dixit se jam fecisse processum
suum quodque nesciret facere alium et quod per eum
deposita in vim sui prestiti juramenti essent
vera, salvo quod die jovis preterit
caa animo
turbato dixit aliqua que revocare intendit,
videlicet quod accusavit dominum
Petrum GreniePersona: sine
causa
cb, quare eum deculpavit.
Interrogatus
quare eum inculpavisset, dixit quod hoc fecit
ideo, quod dictus dominus PetrusPersona: ipsum GuillelmumPersona:
inquisitum semel fecit excomunicari bina sentencia,
sunt modo circa quatuor anniData: 1457.
Item quod recordatur
dixisse quod, postquam ipse cum comitiva
8 sua
interfecerant liberum
Johannis BonatPersona: , quod statim eum
secum desportaverant, quod non est verum, quia
eum dimiserunt, sed postea detumulaverunt
et asportaverunt, salvo capite et manu dextera
que dimiserunt, quia non habebant cutellum
ad scindendum caput, sed tordendo fregerunt
in tantum, quod pars brachii dextera remanxit
cum capite.
Item dixit quod male dixit
quando dixit quod ipse dimictebat quando ibat
ad sectam unum tronchum nemoris cum uxore sua,
quia non est verum, nam semper ivit ad
sectam quando uxor sua existimabat eum esse
in campis vel in taberna.
Dixit eciam
quod non est verum quod dictus
Petrus GreniePersona:
cc–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–cc eum posuerit et induxerit ad huiusmodi sectam,
sed
Uldricus PictetPersona: , ly
JacolitazPersona:
et
Perrissona MoctetazPersona: , prout in principio
sui processus deposuit, sed dixerat
animo turbato.
Item dixit quod per conscienciam
Disegno a penna e inchiostro→Aggiunta sul margine sinistrocd suam numquam fuit presens in conficiendo grandines,
nec eciam portando.
Item dixit
et deposuit quod
die festi Nativitatis beati
Johannis baptistePersona: Data: 24.6.1461 ipse cum
ce
cf–ComplexSottolineatoMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–cf Girardo BastardPersona: de
ChiryeLuogo: et
Jaqueto
CumynPersona: complicibus suis, redeundo de
RotondomonteLuogo: , interfecerunt duas vachas
– mediantibus suis unguentis –
Johanni BerthoPersona: de
ChiryeLuogo: quas invenerunt ante domum suam
subtus
loz Nevauz douz TeitLuogo: Cambio di lingua: francese9 que fuerunt
statim mortue, ipsis tactis dicto unguento,
et portabat pissidem
Jaquetus CumynPersona: de
qua fuerunt interfecte.
Item dixit et recognovit
quod dyabolus in specie unius monachiTermine:
nigri celebrat missam in secta usque ad
Sanctus et ibidem restat, nec procedit ulterius.
Item dixit et recognovit quod, expost quod ipse fecit
homagium dyabolo, quibuscumque in contrarium
cg–De corpore ChristiMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–cg per eum depositis non obstantibus, ipse numquam
expost recepit corpus Christi nisi semel,
et eo tunc reservavit et posuit subtus
pedem suum et ibidem conculcavit, videlicet
anno preterito,
dicensCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: dixitch nil aliud velle
dicere preterque quod omnia contenta in processu suo
primo sunt vera, premissis salvis, salvo quod
ci–ComplexMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–ci accusavit
Johannem MagnynPersona: de
VillarLuogo: 10
quem actestatur esse ex complicibus suis
quodque ipse
GuillelmusPersona: unacum dicto
Johanne
MagnynPersona: die festi AssumpcionisCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: Asum[cionis]cj beate
MarieData: 15.8.1461 interfecerunt duos boves
qui erant
Guillelmi ForesteirPersona: de
BocensLuogo:
in uno prato, sito subtus dictam villam,
adsistente sibi
Jaqueto CumynPersona: qui portabat
pissidem unguenti ex quo ipsos interfecerunt.
Quibus sic peractis, prefatus frater
Petrus PascuaPersona:
procurator procuratorio nomine quo supra dixit et peciit
prout supra, videlicet actentis variacionibus de quibus
supra, veritatem fore extorquendam ab ore dicti
GuillelmiPersona: per torturam et ipsum ad hoc condepnari
et sibi procuratori adjudicari, prefato
GuillelmoPersona:
adhuc petente unam dilacionem quam sibi
misericorditer concessit memoratus viceinquisitor
ad primam juridicam qua ipsum inibi pro
tribunali pro huiusmodi causa audienda sedere
contigerit perhentorie et precise et una
monicioneTermine:
pro omnibus, procuratore predicto non consenciente, sed
petente super premissis interloqui, presente ibidem
fratre
...Lacuna nell'originale (1 parola)ck ordinis fratrum Predicatorum LausannensiumOrganizzazione: ,
Glaudio
de PontPersona: .
13 octobre 1461
Anno quo supra, die vero martis XIIIa dicti mensisData di origine: 13.10.1461,
constituto prefato
GuillelmoPersona: coram prefato domino
viceinquisitore, adsistente
inhibiSic magistro
Girardo
de PlacitoPersona: procuratore subscripto prelibati reverendi in
ChristoPersona:
patris et domini nostri domini
Georgii de SaluciisPersona:
miseracione divina
LausannensisOrganizzazione: episcopi, prefatus dominus viceinquisitor iterum caritative monuit et requisiit
in forma Ecclesie, una monicione pro omnibus, dictum
Guillelmum GirodiPersona: inquisitum, quatenus puram et meram
sui criminis de quo inculpatur veritatem
[vellet confiteri]Omissione, completato per analogiacl.
Quiquidem
GuillelmusPersona: dixit et deposuit se non velle
aliud deponere quam deposuit, petens sibi
et coram relegi totum processum suum.
Exadverso
comparuit prefatus
cm magister
Girardus de PlacitoPersona: procurator fidei ac eciam procuratorio
nomine quo supra prefati domini nostri Lausannensis episcopi, petens
dictum
GuillelmumPersona: sibi
adiucariCorretto da: adjudicaricn,
torquendiTermine: et tormentis
subici, donec veritas ab ore suo
[eruatur]Omissione, completato per analogiaco super huiusmodi
casum super quo inquietatur ac de quo quamplurimum
diffamatusTermine: et inculpatus extitit, dicens
ita de jure fieri deberi, et super hoc peciit
interloqui.
Ad cuiusquidem procuratoris instanciam, ut
prefertur, petente et requirente dicto GuillelmoPersona: ab
omni carcere relaxari, statim et incontinenti suam
protulit et promulgavit in scriptis interlocutoriam
sentenciamTermine: prefatus frater VictorPersona: viceinquisitor
prenominatus contra dictum Guillelmum GirodiPersona: inculpatum
infrascripti tenoris, annuendo se signo sancte crucis, more
boni judicis, habito prius consilio super hoc cum jurisperitis.
Tenor dicte sentencie interlocutorie
talis est :
[Marginalia sul margine sinistro:] Disegno a penna e inchiostro†
ChristiPersona: nomine invocato, et solum Deum pre oculis
habentes, per hanc nostram sentenciam interlocutoriam
quam de jurisperitorum consilio ferimus in
hiis scriptis, quia nobis constat, te Guillelmum GiroPersona:
diffamatum et suspectum de crimine heresis
atque accusatum, actentis eciam variacionibus
in processu tuo descriptis perjurioque quod multiplicatis vicibus incurristi et aliis indiciis
contra te laborantibus etcAbbreviazione., decernimus et declaramus
te GuillelmumPersona: inquisitum torquendum fore et
torture subiciendum, donec et quousque
veritas ab ore tuo eruatur, citra membrorum
tuorum mutilacionem et sanguinis effusionem de
quo expresse protestamur.
Lata et
inscriptisCorretto da: in scriptiscp promulgata prefati domini
viceinquisitoris interlocutoria sentencia preinserta,
prefatus magister
GirardusPersona: procurator supranominatus
ibidem prius procuratorisque nominibus quibus supra
a me notario publico subscripto fieri peciit
super premissis instrumentum et instrumenta, presentibus ibidem
discretis viris
Glaudio BuritazPersona: et
Glaudio
de PontPersona: notariis, necnon domino
HenricoPersona:
...Lacuna nell'originale (1 parola)cq capellanoTermine: reverendi in
ChristoPersona: patris domini nostri domini
Georgii de SaluciisPersona: miseracione divina
LausannensisOrganizzazione: episcopi
et comitis, testibus.
Successive vero ac paulo post, instante prefato
magistro
Girardo de PlacitoPersona: procuratore fidei subscripto
procuratorioque nomine quo supra, fuit dictus
Guillelmus
GiroPersona: ad torturam ductus, ligatus, tractus
et diligenter examinatus, quatenus crimen heresis
super quo diffamatus et accusatus – ut premissum
est – existit confiteretur integre et veraciter,
omni mendacio secluso. Dixit et deposuit
ultra premissa per eum confessata et recognita
que affermavit in consciencia sua fore vera
quod modicum antequam quedam mulier vocata
lyCambio di lingua: francese MotetaPersona: fuerit combusta nec capta,
ipse
GuillelmusPersona: inquisitus cum ipsa
MotetazPersona:
interfecerunt unam filiam
Jaqueti RenaudPersona:
de
EnensLuogo: quemSic comederunt loco dicto
en VaubanLuogo: Cambio di lingua: francese, presentibus et comedentibus cum ipsis
cr–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–cr Perroneta GrimalazPersona: ,
Perrissona MotetazPersona: et
quadam alia muliere nuncupata
la CreschyCambio di lingua: francesePersona: ;
et in eodem sero interfecerunt unam vacham
in angulo stabuli a parte inferiori domus dicti
Jaqueti RynardPersona: .
Item dixit et deposuit
se singulis annis ex post quod fuit in dicta
secta recepisse
[corpus Christi]Omissione, completato per analogiacs, duobus annis de
presentisLettura incertact, quod
semper usus fuit, salvo anno preterito quo reservavit
in ore suo, et postquam fuit extra ecclesiam conculcavit
subtus pedem suum.
Interrogatus quo modo
ibat ad sectam, dixit quod aliquando dyabolus
portabat eum, aliquando ibat pedes.
Item
cu–Nota contra RoletumPersona: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–cu accusavit
Roletum CugnietPersona: de
MenieresLuogo:
qui multociens fuit cum eo in secta loco
dicto
en VaubanLuogo: Cambio di lingua: francese.
Item dixit et confessus fuit
quod sunt circa novem anni lapsiData: 1442 quod ipse dampnificavit
in anchia dextera, gallice despoerazTermine: Cambio di lingua: francese,
Johannem RondetPersona: de EnensLuogo: , tangendo de uno
unguento suo.
Item dixit se habere tres
pissides in quibus servantur unguenta, sibi tradicta
per dictum
FiguretPersona: magistrum suum, quarum una
est ad interficiendum animalia, alia ad interficiendum
homines et alia ad volandum ; et dixit quod sunt
in
...Lacuna nell'originale (1 parola)cv sue domus in uno scrino subtus
unum
saliouzTermine: Cambio di lingua: francese11
Interrogatus aliumde multipliciter,
dixit se aliud nescire quodque si deberet
poni in mille peciis,
cw–nesciret aliud recognoscereAggiunta sul bordo superiore con un carattere di inserimento–cw ; et sic fuit
relapsus a tortura.
Quo relapso, fuit adhuc
advisatus
cx quod si aliquid dixerit quod non
sit verum et si aliquid obmiserit quod dicat
in vim prestiti juramenti sui, alioquin se miserabiliter
dampnaret inculpando innocentes et
occultando nocentes.
Qui respondit se
nescire aliud deponere quam ea
cy que deposuit
et recognovit que affermavit fore
vera, presentibus quibus supra.
16 octobre 1461
Anno quo supra, die vero veneris festi
beati GalliPersona: confessorisData di origine: 16.10.1461, prefatus
GuillelmusPersona: advisatus
cz–Nota contra RoletumPersona: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–cz per venerabilem et religiosum virum fratrem
VictoremPersona: viceinquisitorem supranominatum an vellet aliquid
immutare nec addere in processu suo, dixit
quod per eum in processu suo deposita que non
revocavit sunt vera quodque non vult ulterius
quidquam addere neque minuere, salvo quod quodam
anno recordatur quod
Jaquetus CumynPersona:
et
Roletus CugnietPersona: in quodam festo Pasche
reservaverunt eucaristiam
ChristiPersona: quam portaverunt
ad eorum sectam et ibidem rustiverunt super prunis,
nec potuit comburi, sed remansit incombusta ;
dicens omnia
contentaCorrezione sovrascritto, da in processu suo fore
vera, presentibus prefato domino viceinquisitore,
fratre
...Lacuna nell'originale (1 parola)db ordinis fratrum PredicatorumOrganizzazione: ,
Glaudio de PontPersona: , testibus ad premissa vocatis.
19 octobre 1461
Anno quo supraData di origine: 1.1.1461 – 31.12.1461, constituto coram prefato
dc
venerabili viro fratre
VictorePersona: viceinquisitore
prefato
GuillelmoPersona: dd, videlicet
die lune post
festum beati GalliPersona: confessorisData di origine: 19.10.1461, dictus
GuillelmusCorretto da: Victorde
adhuc multiplicatis verbis interrogavit
dictum
GuillelmumPersona: an esset alias advisatus,
videlicet utrum vellet ulterius mutare nec
addere in processu suo, qui respondit
quod non.
Interrogatus an vellet concludere
in causa, qui respondit atque conclusit
in causa quantum in se fuit, petens concludi
per prefatum dominum viceinquisitorem cum eo in causa
et processu huiusmodi.
Quidem dominus viceinquisitor
conclusit cum eo, et sic
df assignatus fuit
ad diffiniendum, ipso
GuillelmoPersona: supplicante
prefato domino viceinquisitore, quatenus ipsam
diffinitivam intuitu pietatis
[et]Omissione, completato per analogiadg casum suum
expediat
dh–quam tociensLettura incerta–dh fieri poterit, presentibus
ibidem fratre
...Lacuna nell'originale (1 parola)di ordinis fratrum Predicatorum
LausannensiumOrganizzazione: et me notario subscripto.
GirodiPersona: de EnnyeLuogo:
Disegno a penna e inchiostro†
Regesto
Guillaume Girod, de Henniez, comparait le 7 octobre 1461 devant le vicaire épiscopal Pierre Creschom, au château épiscopal d’Ouchy. L’inculpé confirme son intention d’avouer comme il l’avait déjà exprimé trois jours avant, lorsqu’il était emprisonné au château de Lucens. Suite à la première monition, il avoue et dénonce sept personnes (3 hommes et 4 femmes). Le lendemain, l’inculpé poursuit ses aveux devant la cour, présidée cette fois-ci par Jean André, official de Lausanne et vicaire épiscopal. Il ajoute treize personnes (8 hommes et 5 femmes) à sa liste de dénonciation. Le 12 octobre, le vice-inquisiteur Victor Massenet, qui préside la cour à partir de ce moment et jusqu’à la fin du procès, prononce la dernière monition, qui incite Guillaume à faire de nouveaux aveux. Le procureur de la foi, Pierre Pascua, demande ensuite de prononcer une sentence interlocutoire de torture, qui sera rendue par la cour le lendemain, le 13 octobre, et exécutée immédiatement. L’inculpé ratifie et complète alors ses aveux, qui seront ratifiés à nouveau le 16 octobre. Au total, 22 personnes (12 hommes et 10 femmes) sont dénoncées. Le procès est clos le 19 octobre, et il est probablement suivi de la condamnation à mort de l’inculpé.