check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 20-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, da Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega e Martine Ostorero

Citazione: SDS VD D 1 20-1

Licenza: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Jean Gallot, de Corsier-sur-Vevey

1484 febbraio 21 – marzo 6. Château d’Attalens

Jean Gallot, de Corsier, comparait le 21 février 1484 au château d’Attalens devant Damien Berruyer (« Berruerii »), vice-inquisiteur et représentant de l’administrateur de l’évêché de Lausanne et doyen de Sion. Après la deuxième monition, l’inculpé avoue et dénonce deux personnes déjà brûlées (son frère et sa belle-sœur). Le 24 février, suite à la troisième monition, Jean poursuit ses aveux et dénonce deux autres personnes (un homme et une femme). Le lendemain, après la quatrième monition, l’inculpé refuse de continuer ses aveux ; le procureur de la foi demande alors à la cour de l’interroger sur plusieurs articles. Le 26 février, après avoir entendu les réponses aux susdits articles, le procureur de la foi demande la sentence interlocutoire afin de soumettre l’inculpé à la question, laquelle sentence sera rendue par la cour ce même jour et exécutée immédiatement. Jean confirme alors ses aveux et dénonce quatre hommes comme complices. Au total, Jean Gallot mentionne 7 complices (5 hommes et 2 femmes). Le 4 mars, le procès est clos et la cour assigne les parties au 6 mars pour entendre la sentence dans l’église d’Attalens.

Les procès de Jaquet de Panissère (SDS VD D 1 14-1 : ACV, Ac 29, p. 228–258), Jordana de Baulmes (SDS VD D 1 15-1 : ACV, Ac 29, p. 208–227), Claude Bochet (SDS VD D 1 16-1 : ACV, Ac 29, p.  264–275), Jean Poesiouz (SDS VD D 1 17-1 : ACV, Ac 29, p. 301–312), Jeannette Barattier (SDS VD D 1 18-1 : ACV, Ac 29, p. 276–300), Antoine de Vernex (SDS VD D 1 19-1 : ACV, Ac 29, p. 313–327) et Jean Gallot (SDS VD D 1 20-1 : ACV, Ac 29, p. 333–348) ont tous été intentés entre 1477 et 1484. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique, après la première vague des années 1448–1449.

Le procès de Jean Gallot occupe les pages 333 à 348 du registre Ac 29. On trouve une note sur la page de garde de l’ancien « dossier Gallot », tandis que le verso de la page est resté vierge. Le procès-verbal à proprement parler débute à la page 335 pour finir à la page 341. Les pages 342 à 347 n’ont pas été utilisées. La dernière page de l’ancien dossier comporte trois inscriptions, dont deux rassemblent celles du dos de l’ancien « dossier Barratier ». Les actes du procès de Jean Gallot ont été signés par Humbert de Gerdil ; cependant, nous ne pensons pas qu’il en soit l’auteur parce que le premier procès-verbal indique clairement comme notaire un certain Rodolphe Macri, bourgeois de Corsier. Comme tout le procès relève de la même main, y compris ce premier interrogatoire, il faut sans doute attribuer sa rédaction à Rodolphe Macri. Humbert de Gerdil a donc simplement apposé sa signature au procès-verbal déjà rédigé. La plus grande partie des annotations en marge proviennent de la main qui a rédigé le reste du procès-verbal. Cependant, la page 338 comporte quatre annotations d’une main inconnue, probablement rajoutées lors d’une lecture plus tardive.

Testo editionale

[Nota dell'archivio sul margine sinistro da una mano del secolo XX:] 1484, février–marsData: 1.2.1484 – 31.3.1484

Processus Johannes GallotPersona: parrochie de CorsieLuogo: mandamenti de AtthalenLuogo: LausannensisLuogo: dyocesis de anno Domini Mo CCCCo LXXXIIII de mensibus februarii et marciData di origine: febbraio 1484 – marzo 1484. Allineato a destra

[p. 334]Interruzione di pagina

[p. 335]Interruzione di pagina

JhesusPersona: Centrato

Processus ex mero sacre inquisitionis fidei officio instantique eiusdem sacre fidei procuratoreTermine: formatus contra et adversus Johannem GallotPersona: parrochie de CorsieLuogo: mandamenti de AtthalenLuogo: LausannensisLuogo: dyocesis.Allineato a destra

21 février 1484

Anno Domini Mo CCCCo octuagesimo tercio et die XXI mensis februariiData di origine: 21.2.1484, in dicto castro de AtthalenLuogo di origine: sequitur inquisitio seu inquisitionalCorretto da: inquisitionalisa processus, qui et que fiunt et fieri proponunt per me Rodulphum b MacriPersona: burgensemTermine: CorziatiOrganizzazione: et dicte sacre fidei inquisitionis officii scripbam de mandato venerabilis religiosi fratris Damiani BerrueriiPersona: 1 ordinis fratrum PredicatorumOrganizzazione: , in dyocesi LausannensiLuogo: c–viceinquisitorem generalemCorretto da: viceinquisitorisTermine: generalis–c per reverendum patrem fratrem Franciscum GranetPersona: 2 eiusdem ordinis, sacre theologie egregium professorem, in dyocesi LausannensiLuogo: , GebennensiLuogo: et SedunensiLuogo: sacre fidei inquisitorem generalem vicariumque in hac parte reverendi domini d–Johannis BalisteriiPersona: 3 administratoris episcopatus LausannensisOrganizzazione: , decani SedunensisOrganizzazione: Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano–d4, contra et adversus Johannem GallotPersona: parrochie de CorsieLuogo: eiusdem dyocesis LausannensisLuogo: inquisitum, superius intitulatum. Qui de mandato prefati domini viceinquisitoris captus extitit et in carceribus castri de AtthalenLuogo: in dicta parrochia tamquam de fide suspectus notatusque et vehementer diffamatusTermine: de dampnatoTermine: heresis crimineTermine: .
Quiquidem JohannesPersona: existens et personaliter constitutus coram prefato domino viceinquisitore omni carceris vinculo solutus ac per eundem examinatus et interrogatus eius mediante juramento in ipsius viceinquisitoris manibus et ad sancta Dei euvangelia corporaliter tacta prestito tamquam principalis in facto suo et ut testis in facto alieno, vedelicetCorretto da: videlicete primo an sciat causam sue detentionis, prius sibi appositis quomodo Ecclesia numquam claudit gremium redeunti nec peccati venia penitentis quovis tempore denegatur ; qui dixit quod nescit.
Deinde paulo post advisitatusSic dicit quod ita, quia castellanusTermine: eiusdem castri sibi dixit quod ipse erat captus pro heresis crimine.

Item interrogatus an habeat aliquos emulos seu malivolos in dicta parrochia de CorsieLuogo: nec in circumvicinis locis, qui dixit quod non.

Item interrogatus an umquam per aliquem seu aliquos crimen heresis fuerit sibi improperatum, qui respondit quod non.

Item interrogatus an sciat fidem catholicam, dixit se scire Pater Noster et Ave Maria. Credo dixit se nescire neque Benedicite.

[p. 336]Interruzione di pagina

Item interrogatus an in quolibet festo sancto PascheTermine: Data: festività senza una data fissa fuit confessus et eucaristie sacramentum, ut moris est unicuique fideli christiano, receperit, dixit quod sic. Et dixit se nichil aliud scire, pronunciando et dicendo hec verba : « Utinam essem perfectus hereticusTermine: et ita malus si umquam fuerit aliquis, quia dicerem vobis veritatem pro leviori experditione mea ».

Interrogatus si aliqua alia velit dicere, eidem presentando misericordiam Ecclesie et monendo eundem pro secunda monitione. Quiquidem dicit : « NonAggiunta al di sopra della rigaf aliud dicam, etiam si deberetis me excoriare », jurando per Deum se esse innocentem et nichil scire de crimine heresis.
Qua propter auditis verbis per dictum JohannemPersona: prolatis, instante procuratore fidei fuit assignatus ad quartam horam post meridiemPeriodo: il pomeriggio. Et hoc pro secunda monitione, g–presentibuse domino Petro de ClausuloPersona: , domino Petro de BorelloPersona: , domino Anthonio MichodiPersona: curatoTermine: dicti loci de AtthalenLuogo: , domino Johanne MichodiPersona: , domino Johanne HenriciPersona: , nobili viro Nycodo TibiePersona: ballivoTermine: LausannensiLuogo: , nobili Francisco JulliariPersona: et Anthonio BachellardiPersona: .Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano–g

21 février 1484, plus tard

Anno quo supra, die et hora quarta post meridiemPeriodo: il pomeriggioData di origine: 21.2.1484 idem Johannes GallotPersona: instante procuratore fidei et vigore assignationis comparuit coram domino viceinquisitoriSic. Quiquidem viceinquisitor semper eidem misericordiam ecclesiasticamNell'originale: ecclesiam presentando, dixit eidem JohanniPersona: , si esset advisatus et si aliqua vellet dicere de crimine pro quo detinebatur et inculpabatur. Quiquidem Johannes GallotPersona: dixit prout sequitur :

Et primo quod sunt tres anni salvo pluriData: 1481 ipso existente in quadam tristicia seu malenconia, et hoc racione paupertatis, itinerando in dicta parrochia sua in quodam loco vocato In Cresto de SalesLuogo: . Et incontinenti reperit Ginodum GallotPersona: et eius uxoremPersona: , combustos, quih dixerunt eidem JohanniPersona:  : « Opportet quod nos vadamus ad domum fratris nostri ad procurandum sibi aliquod malum domui sue ».
Interrogatus qua de causa volebant et dicebant alii sibi velle procurare malum, dixit quod eos non interrogavit, nec fuerunt in predicta domo.

i–introitusMarginalia sul margine sinistro–i Item modico successu temporis idem Johannes GallotPersona: ivit ad quondam locum vocatum AfforaLuogo: 5 pro lignis j–colligendum Corretto da: colligendis–j. Et incontinenti, ipso existente in malenconia, reperit dyabolum in specie unius hominis habensCorretto da: habentisk vestem brevem quasi nigri coloris. Quiquidem dyabolusTermine: eidem JohanniPersona: dixit : « Johannes GallotPersona: , tu es tristis, [p. 337]Interruzione di paginadolens et pauper. Si velis michi credere, faciam te divitem. Sed opportet quod facias michi homagiumTermine:  ». Quod et fecit sine ulterioribus verbis. Et quia dictus JohannesPersona: erat pauper l, dyabolus m–tributumMarginalia sul margine sinistro–m promisit sibi dare qualibet ebdomadaDurata ripetuta: 1 settimana unum grossum, et dictus JohannesPersona: sibi promisit dare in signum veri homagii qualibet septimana unum denariumValuta: 1 centesimo pro homagio. Quod et hoc fecit n–semel tantumAggiunta all’altezza della riga da un’altra mano–n.

Item interrogatus per prefatum dominum viceinquisitorem de modo faciendi homagium et forma, dixit instigante et consulente o–Nomen dyaboliTermine: Marginalia sul margine sinistro–o dyabolo : « Dixi in hec verba : Ego, Johannes GallotPersona: , nego Deum omnipotentem, virginem MariamPersona: et quidquid de Deo est, et te dyabolum, vocatum GrabrierPersona: 6, recipio in magistrum meum ».
Et cum magis fuerit super confessatum per ipsum, et sponte nichil aliud voluit dicere, sed dicit : « Habeatis pacientiam, quia aliud nonAggiunta al di sopra della riga da un’altra manop feci ne scio ». Quare instante procuratore fidei fuit assignatus pro tercia monitione ad diem XXIIII dicti mensis februariiData: 24.2.1484, presentibus q–dominis Anthonio MichodiPersona: curato dicti loci de AtthaleniLuogo: , Petro de ClausoPersona: , Petro de BorelloPersona: , Johanne MichodiPersona: , Johanne HenriciPersona: presbyterisTermine: , nobilibus et discretis r Nycodo TibiePersona: ballivo LausannensiLuogo: , Francisco JulliardiPersona: , Anthonio BachellardiPersona: Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano–q.

24 février 1484

Anno et die XXIIII dicti mensis februariiData di origine: 24.2.1484, vigore assignationis comparuerunt dicti, procurator fidei et dictus Johannes GallotPersona: , et per prefatum dominum viceinquisitorem monitus pro tercia monitione, eidem presentando misericodiam Ecclesie, idem viceinquisitor dixit eidem JohanniPersona:  : « Johannes GallotPersona: , prout dixi tibi, poteris salvare animam, corpus, honorem et bona solum quod velis dicere puram et meram veritatem ». Et precepit eidem dicere sub juramento per presens sibi prestito et dato.
Et primo dixit quod omnia per ipsum superius confessata sunt vera et hoc in periculum anime sue.
Deinde interrogatus super nonnullis per ipsum superius confessatis, quod omnimodam respondeat veritatem, dixit se paratum respondere.

Et primo super eo quia interrogatus fuit, si quolibet anno confessus fuerit in Ebdomada SanctaData: festività senza una data fissa prout decet verum christianum suo proprio sacerdoti omnia peccata sua, et istud peccatum ydolatrie, dixit et respondit quod a tempore quo fecit homagiumTermine: predicto eius magistro dyabolo, quolibet anno confessus est omnia peccata sua, dempto isto peccato ydolatrieTermine: .
Et interrogatus quare non confitebatur istud peccatum sicut et alia peccata, dixit quod hoc fecit ex precepto dicti dyaboli, magistri sui.

Item interrogatus si quolibet anno etiam post dictum homagium et confessionem factam receperit corpus ChristiTermine: , et quomodo usus est, dixit quod recepit prout alii boni christiani, sed ex precepto [p. 338]Interruzione di paginadicti magistri dyaboli duabus vicibus sacro ipso corpore Christi recepto manibus suis pollutis ipsum ab ore extraxit. Deinde juxta domum suam propriam in quodam rivullo aque progessit. Et hoc dixit fecisse ex precepto magistri sui.

s–Nomen dyaboliMarginalia sul margine sinistro–s Item dixit quod quando fecit homagium predicto magistro suo vocato GrabrierPersona: , ipse dyabolus sibi apparentem erat in specie unius hominis, et quando probuit t–HomagiumMarginalia sul margine sinistro–t consensum de faciendo sibi homagium, ipse dyabolus illico et incontinenti conversus est in speciem unius cattiTermine: , quem obsculatus est in posterioribus. Que posteriora erant callida u.

Item interrogatus de censu et tributo sibi promisso per dictum dyabolum, si receperit, dixit quod numquam recepit nisi semel, videlicet tres grossos. Et ipse dictus JohannesNell'originale: Jo GallotPersona: in signum veri homagii inmediate post homagium sibi factum, dedit eidem dyabolo unum capriolum, circa festum PentechostisTermine: Data: festività senza una data fissa sibi dyabolo portatum per prefatum JohannemPersona: juxta unam parvam aquam prope domum in qua habitabat. Et dictum censum numquam solvit nisi semel.

Item interrogatus siAggiunta al di sopra della rigav, post dictum homagium factum eidem dyabolo vocato GrabrierPersona: , quid idem dyabolus eidem precipiebat seu precepit, dixit quod idem magister w–Precepta dyaboliMarginalia sul margine sinistro–w suus sibi et suis complicibus precipiebat quod facerent multa mala.
Interrogatus que mala, dixit nocere hominibus, animalibus, etcAbbreviazione. Tamen dixit se nichil fecisse nec umquam alicui nocuisse. Item ulterius dixit quod dyabolus eidem precepit ire ad sectamTermine: hereticorum.
Interrogatus x–Prima sectaMarginalia sul margine sinistro–x si hoc fecerit, dixit quod sic.
Interrogatus in qua prima secta fuit, dixit in quodam loco vocato PerrealLuogo: Cambio di lingua: francese7.
Interrogatus qua die et hora et quomodo ivit de diePeriodo: di giorno, dixit quod quadam die jovisPeriodo: giovedì circa horam novam noctisPeriodo: la notte. Dixit etiam quod ivit pedes.
Interrogatus quomodo poterat videre, dixit quod mediante quodam lumines y–modicum obscurosCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: modus obscuro–y.
Interrogatus qui erant presentes, dixit quod non erant in ista z–ComplicesMarginalia sul margine sinistro–z prima secta nisi Ginodus GallotPersona: et uxorPersona: sua, qui postea fuerunt combusti, PhilippaPersona: , uxor Johannis PictierPersona: de GrangiisLuogo: .
Interrogatus si ibidem erat magister suus, dixit quod sic.
Interrogatus quid ibidem faceruntSic in ista prima secta, dixit quod biberunt vinum et comederunt carnes, panem apportatum [fuit]Omissione, completato per analogiaaa per dictum Johannem GallotPersona: et eius uxoremPersona: 8.
Interrogatus que carnes erant, dixit quod carnes vituli, prout sibi videbatur.
Interrogatus quid post illam comestionem fecerunt, dixit quod recesserunt quilibet ad domum suam.
Interrogatus de ab–Secunda sectaMarginalia sul margine sinistro–ab secunda secta ubi fuit tempta, dixit in quodam [loco]Omissione, completato per analogiaac vocato ad PerevernogeLuogo: Cambio di lingua: francese9.
Interrogatus quid ibi fecerunt, dixit quod sicut in prima secta et cibaria aportata fuerunt per superius nominatos.
Interrogatus quid pro parte sua, dixit quod nichil portavit nec portabat.
Interrogatus quomodo ibat ad sectam, cum locus secte sit remotus a domo sua, dixit quod mediante quodam baculo sibi traditto per dictum suum magistrum.

[p. 339]Interruzione di pagina

Interrogatus si sibi tradiderit aliquid aliud cum baculoTermine: et ubi est dictus baculus, dixit quod dyabolus nichil aliud ibi tradidit nisi dictum baculum. Et quod dictus baculus est in domo sua cum certis lignis et quod non poset reperiri nisi per ipsum JohannemPersona: .
Interrogatus qui erant ex suis complicibus in dicta secta et quos realiter vidit, dixit quod vidit jam superius nominatos. Et primo ae–ComplicesMarginalia sul margine sinistro–ae Johannem GallotPersona: fratem suum et uxoremPersona: suam videlicet dicti JoahhnisNell'originale: Jo GallotPersona: , combustos, Johannem RumyCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: RunyafPersona: de GrangiisLuogo: parrochie de AtthalenLuogo: . Et dixit se non vidisse alios et quod numquam fuit nisi in istis duabus sectis. Et istud dixit in periculum anime et cum juramento in hec verba : « Per Deum, nescio aliud ».
Interrogatus de preceptis dyaboli, dixit ut superius, videlicet quod dyabolus eisdem multa mala facere precepitCorretto da: ag, sed ipse nulli nocuit ; presentibus quibus supra.

25 février 1484

Anno quo supra et die XXV eiusdem mensis februariiData di origine: 25.2.1484, idem JohannesNell'originale: Joes GallotPersona: per prefatum dominum viceinquisitorem ah–et etCorretto da: et–ah monitus pro quarta et ultima monitione, eidem presentando misericordiam Ecclesie ut supra, etiam vigore juramenti sibi prestiti dixit : « Interrogetis me quantum volueritis, quia nichil a me habebitis et sufficiat que dixi vobis ».
Interrogatus si recordetur de superius confessatis per ipsum et ista sive illa per ipsum confessata sint vera, dixit quod sic.
Interrogatus si fuerit in aliquibus preter quam ai–in inCorretto da: in–ai suo processu superius nominatis sectis, dixit quod non.
Interrogatus de baculo sibi traditto per dictum suum magistrum, ubi est et quod meram dicat veritatem, dixit : « Vere, ego nescio ». Et dixit : « Si permittatis me abire, ego aportabo vobis ».
Auditis istis, petiit procurator fidei ipsum Johannem GallotPersona: respondere ad formam super nonnullis per ipsum procuratorem producendum aut questioni subiciendum, donec et quousque ab ore suo veritas eruatur. Istud petit visis informacionibus sumptis contra eundem JohannemPersona: , visis etiam variacionibus suis. Quiquidem JohannesNell'originale: JoesPersona: dixit : « Nichil aliud scio, excorietis me ». Qua propter fuit idem JohannesNell'originale: JoesPersona: assignatus ad audiendum proponenda per prefatum procuratorem ad diem crastinamData: 26.2.1484 ; presentibus quibus supra.

26 férvire 1484

Anno quo supra et die XXVI vigoreData di origine: 26.2.1484 assignacionis comparuerunt JohannesNell'originale: Joes GallotPersona: ex una parte et procurator fidei ex altera, petens ipse procurator fidei responderi ipsum JohannemPersona: , et ipse JohannesNell'originale: JoesPersona: se ad singula responsurus.

Sequitur ea que petit ipse procurator fidei, petit ipsum responderi puram et meram veritatem, alioquem petit torqueriTermine: .Allineato a destra

Et primo qua de causa ipse JohannesNell'originale: JoesPersona: intravit sectam et quis eundem posuit in predicta secta.
Secundo quomodo fecit homagium dicto dyabolo et quo nomine vocatur. In quo loco, in qua specie sibi apparuit.
Tercio modo et forma negationis Dei et fidei.
Quarto quid dedit dyabolo predicto [p. 340]Interruzione di paginade corpore proprio aut si dederit censu ; et quid post mortem.
Sexto10 fuit in diversis sectis, in quibus et de tempore, quodCorretto da: quotaj sunt anni quibus intravit sectam.
Septimo qua die et hora ivit ad secCorrezione sovrascritto, sostituisce: paktam et quo lumine utuntur.
Octavo quos actus fecit et faciunt predicti heretici, et quid dyabolus eisdem precipit.
Nono quantis vicibus fuit in sectis et quos realiter ibidem vidit et cognovit.
Decimo quid dyabolus eidem precipiebat et suis complicibus.
Undecimo si quolibet anno confessus fuerit suo proprio sacerdoti omnia peccata sua, et istud peccatum ydolatrie.
Duodecimo si sacrum corpus Christi quolibet anno receperit et quomodo usus est.
Terciodecimo a quo tempore non vidit magistrum suum et quid in ultimis verbis dyabolus eidem JohanniPersona: dixit.
Quartodecimo qua de causa quoniam scivit se ita peccasse contra Deum et fidem catholicam, quare non venit ad confessionem.

Petit procurator ad ista superius proposita ipsum Johannem GallotPersona: responderi.Allineato a sinistra

Responsio predicti JohannisNell'originale: Jois GallotPersona: Centrato

Ad primum ubi queritur qua de causa, respondet quia etiam in maxima necessitate et se reperit in loco superius nominato et fecit prout al–Nota de variacionibus introitus per eum jam superius dictisMarginalia sul margine sinistro–al jam confessus est. Et in crastinum super isto primo articulo dixit quod frater suus Ginodus GallotPersona: , videns paupertatem dicti eius fratris, quadam die prope domum suam dixit eidem frater : « Tu es pauper, si velis michi credere, ducaberis ». Et post plurima verba idem Johannodus GallotPersona: duxit eumdem JohannemNell'originale: JoPersona: ad locum quemdam vocatum PerreauzLuogo: Cambio di lingua: francese. Et ibidem [apparuit]Omissione, completato per analogiaam dyabolum qua supra in suo processu.
Ad secundum, tercium et quartum respondet ut prius, ad quintum, sextum, septimum, octavum, nonum, decimum usque ad ultimum respondet ut prius.

Visa prima confessione que non fuit confestim facta, viso juramento sibi dato, visa gracia sibi presentata, visis informacionibus contra eundem sumptis, visis variacione de introitu dicte secte et pluribus aliis, idem procurator fidei petit per corpus suum proprium examinari et interloqui. Quibus auditis, de consilio discretorum 11.
Nos frater Damianus BerrueriiPersona: , viceinquisitor, processimus ad sentenciam interloqutoriam, que talis est et sequitur secundum formam juris et ad peticionem procuratoris fidei racionaliter requirentis et petentis ; presentibus quibus supra.

Disegno a penna e inchiostroChristiPersona: nomine invocato a quo omne rectum judicium procedit, non declinantes a dextris neque a sinistris, sed equo libramine ut de vultu Dei nostrum [p. 341]Interruzione di paginaprodeatCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: prediatan judicium et occuli nostri videant equitatem, audita fama, auditis clamoribus contra te Johannem GallotPersona: laborantibus, visis indiciis ac ao per te confessatis et viriacionibusCorretto da: variacionibusap atque perjurio, ac blasphemiaTermine: que etiam coram nobis sepius prolata, et mendaciis, de consilio peritorum te questioni subiciendum condempnamusAggiunta sul margine destro con un carattere di inserimentoaq, donec et quousque veritas ab ore tuo eruatur, citra tamen sanguis effusionem et membrorum mutilacionem de quibus expresse protestamur. In nomine Patris12.

Lata fuit hec sentencia per dominum viceinquisitorem die qua supraData di origine: 26.2.1484. Qua lata, petiit ipse procurator fidei exequi et dari exequcioni.
Deinde ipse dictus JohannesPersona: fuit ductus ad aulam magnam dicti castri ; et dum ducebatur ad predictum locum dicte torture, dixit idem JohannesPersona:  : « Per Deum, nichil aliud habebitis a me », et : « Habeatis pacientiam ». Ac tamen per dominum castellanum et nonullos alios fuit ligatus a tergo, et ligatis manibus rogavit ipsum non torqueri, se offerens omninodam dicere veritatem. Qua propter non fuit tractus nec in corpore molestatus, sed fuit assignatus, quia erat hora octava de mane, ad horam decimamPeriodo: la mattina.

26 février 1484, plus tard

Hora decimaPeriodo: la mattina coram superius nominatis dixit idem JohannesNell'originale: Joes GallotPersona: coram ar–ComplicesMarginalia sul margine sinistro–ar superius nominatis : « Ecce domine viceinquisitor et vos domini, nec timore, nec amore, sed pro veritate dico duo : primo omnia superius per me confessata sunt vera. Et ultra obmisi unum, videlicet super complicibus meis ; in sinagogisTermine: dyaboli vidi superius nominatos et Johannem Millioz antennatumPersona:  ». Et dixit ipsum vidisse tantum modo in una secta, videlicet in ultima. Item Vuillelmum BerruyerPersona: as–Nota contra Vuillelmum BerruerPersona: de ChardonaLuogo: Marginalia sul margine sinistro–as filium Mermeti BerrueyerPersona: de ChardonaLuogo:  ; item Petrum DecimatorisPersona: filium quondam Johannis DecimatorisPersona: , qui fuit combustus, de ChardonaLuogo:  ; item vidit in dicta secta Petrum DecimatorisPersona: filium quondam Johannis Decimatoris antenatumPersona: , qui vocatur parvus PetrusPersona: de ChardonnaLuogo: , et dixit in periculum anime sue alios non scire nec vidisse. Sed petiit amplius non ipsum interrogari, sed omninodam in suo processu facere conclusionem, dicendo ulterius : « Si dicerem vobis aliqua alia, non essent nisi mendacia, et supplico pacientiam habeatis ». Auditis istis, fuerunt assignati procurator fidei et ipse JohannesPersona: ad concludendum in dicto processu ad quartam mensis marciiData di origine: 4.3.1484.
Quiquidem comparuerunt, et fuit interrogatus dictus JohannesNell'originale: JoesPersona: [si]Omissione, completato per analogiaat velit aliquod dicere in oppositum contra dictum procuratorem et si velit quod fiat conclusio in suo processu, dixit quod sic. Et sibi procurator fidei petiit concludi. Qua propter per ipsum viceinquisitorem fuerunt assignati ad diem VI huius mensisData di origine: 6.3.1484 in ecclesia de AthallenLuogo: , audituri sentenciam domini viceinquisitoris ; presentibus quibus supra.

[Firma:] notarius Humbertus de GerdiliPersona:
Signum notarile

[p. 342]Interruzione di pagina

[p. 343]Interruzione di pagina

[p. 344]Interruzione di pagina

[p. 345]Interruzione di pagina

[p. 346]Interruzione di pagina

[p. 347]Interruzione di pagina

[p. 348]Interruzione di pagina

au–Materia valisAggiunta nella parte superiore della copertina–au

av–JohanneesNell'originale: Jo Chapuys alias AymbazPersona: et JohannesNell'originale: Jo CoiretPersona: .Aggiunta nella parte inferiore della copertina–av

Annotatione

  1. Corretto da: inquisitionalis.
  2. Cancellazione biffata: off[icii].
  3. Corretto da: viceinquisitorisTermine: generalis.
  4. Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.
  5. Corretto da: videlicet.
  6. Aggiunta al di sopra della riga.
  7. Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.
  8. Cancellazione biffata: d.
  9. Marginalia sul margine sinistro.
  10. Corretto da: colligendis.
  11. Corretto da: habentis.
  12. Cancellazione biffata: dyabolus.
  13. Marginalia sul margine sinistro.
  14. Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.
  15. Marginalia sul margine sinistro.
  16. Aggiunta al di sopra della riga da un’altra mano.
  17. Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.
  18. Cancellazione biffata: o.
  19. Marginalia sul margine sinistro.
  20. Marginalia sul margine sinistro.
  21. Aggiunta all’altezza della riga da una mano più recente: et postea dixit frigida.
  22. Aggiunta al di sopra della riga.
  23. Marginalia sul margine sinistro.
  24. Marginalia sul margine sinistro.
  25. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: modus obscuro.
  26. Marginalia sul margine sinistro.
  27. Omissione, completato per analogia.
  28. Marginalia sul margine sinistro.
  29. Omissione, completato per analogia.
  30. Cancellazione biffata: Peregerne.
  31. Marginalia sul margine sinistro.
  32. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Runy.
  33. Corretto da: .
  34. Corretto da: et.
  35. Corretto da: in.
  36. Corretto da: quot.
  37. Correzione sovrascritto, sostituisce: p.
  38. Marginalia sul margine sinistro.
  39. Omissione, completato per analogia.
  40. Correzione al di sopra della riga, sostituisce: prediat.
  41. Cancellazione biffata: parte.
  42. Corretto da: variacionibus.
  43. Aggiunta sul margine destro con un carattere di inserimento.
  44. Marginalia sul margine sinistro.
  45. Marginalia sul margine sinistro.
  46. Omissione, completato per analogia.
  47. Aggiunta nella parte superiore della copertina.
  48. Aggiunta nella parte inferiore della copertina.
  1. Damien BerruyerPersona: est en 1464Data: 1464 déjà vicaire de l’inquisiteur Victor MassenetPersona: . Il instruit à FruenceLuogo: le procès contre Perrissone GappitPersona: (ACV, Ac 29, p. 160–179).
  2. François GranetPersona: est nommé inquisiteur dès 1484Data: 1484. En 1481Data: 1481, il agit comme vicaire de l’inquisiteur Thomas GogaPersona: à NeuchâtelLuogo: dans les procès de quatre hommes (Hansen 1901, p. 499–500 ; Modestin 2016). Dix-huit ans plus tard, il est mentionné dans un document comme étant dans l’entourage de Victor MassenetPersona: (Reymond 1918, p. 37). En même temps que François GranetPersona: , cette source cite également Jean BlanchetPersona: , qui est vice-inquisiteur 1480 à 1482Data: 1.1.1480 – 31.12.1482 ; il instruit les procès de Jean PoesiouxPersona: , Jeannette BarattierPersona: et Antoine de VernexPersona: .
  3. Jean BalisteriPersona: est doyen de SionOrganizzazione: à partir de février 1483Data: febbraio 1483. Avant la mi-novembre de la même année, l’évêque de LausanneOrganizzazione: , Benoît de MontferrandPersona: lui amodie les revenus de son évêché et le nomme vicaire général (HS, 1/4, p. 242). Serait-ce lui qui fait emprisonner pour acte d’hérésie un homme à OuchyLuogo: en 1487Data: 1487 (ACV C VI f 53) ?
  4. Ajouté plus tard dans un espace laissé en blanc.
  5. N’a pas pu être identifié ; toutefois, « Afforets », « Affores » est un lieu-dit répandu qui se compose de « ad » et de « forestus » – forêt et qui doit signifier près de la forêt. Peut-être Les RaffortsLuogo: , entre OronLuogo: et ThioleyresLuogo: .
  6. A rapprocher de GrabierPersona: , nom du démon mentionné dans le procès d’Antoine de VernexPersona: en 1482Data: 1482 (SDS VD D 1 19-1 : ACV, Ac 29, p. 320).
  7. N’a pas pu être identifié.
  8. Il ne s’agit certainement pas de l’accusé, mais de son frère et de sa belle-sœur mentionnés plus haut.
  9. Eventuellement « PerevuatLuogo:  », « PerreyvuatLuogo:  », sur la commune de BossonnensLuogo: .
  10. Le cinquième point manque.
  11. La phrase s’arrête brusquement.
  12. La sentence s’arrête ici, il devrait suivre etcAbbreviazione.